Jule Goikoetxea, Zientzia Politikoen irakaslea.
Kataluniako eta Eskoziako independentzia mugimenduak
Euskal Herriko egoerarekin parekatuko ditu gaur Goikoetxea ikerlariak
Pasaian; hemengo arazoak eta egin beharreko urratsak azalduko ditu.
Jule Goikoetxeak (Donostia, 1981) Zientzia Politikoak irakasten ditu EHUn. Eskozia, Katalunia; aberria maitatzetik estatua eraikitzera. Eta gu? hitzaldia emango du gaur, 12:00etan, Pasai Antxoko Luzuriaga eraikinean (Gipuzkoa).
Urkullu lehendakariak «burujabetza partekatu»baten alde egin zuen Aberri Egunean. Zer deritzozu ideia horri?
Zientzia Politikoetan asko erabiltzen dugu kontzeptu hori, baina Urkulluk erabiltzen duen moduan, seriotasun falta handiarekin dabilela iruditzen zait. Burujabetza partekatuaz ari direnean ez dute esaten zer, zeren bidez edo norekin partekatuko den burujabetza. Nork erabakiko du norekin partekatuko duen burujabetza? Ez dute esaten. Izan ere estatu batek bakarrik parteka dezake burujabetza, bakarrik estatu batek daukalako burujabetza.
Beraz, bi estatu egon behar dira burujabetza partekatzeko?
Gutxienez bi.
Esango dizute EAEk badituela nolabaiteko estatu egiturak.
Gauza bat da estatu egiturak izatea, eta beste bat burujabetza politikoa izatea. Baditugu eskumenak, bai, baina EAEk eta Nafarroak ez dute erabaki zer eskumen izan. Espainiak erabakitzen du zein eskumen eman EAEri edo Europari. Burujabetza gaur eta duela hiru mende, beti, estatuarekin dago lotuta. Oso arrazoi sinplearengatik: estatu batek bakarrik inposa dezakeelako burujabetza.
Zergatik atera, orduan, kontzeptu hori ez bada egokia?
Bi aukera daude. Lehenengoa: euren bozkatzaileen parte bati begira botatako diskurtsoa izatea, hau da, independentziazale ez direnei begira. Konfederalismoa eta halako kontzeptu potoloak sartzen ari dira, eta ez dakit ez ote den EAJren estrategia euren botoemaleak independentziaren diskurtsora eramateko pixkanaka. Nola? Esanez pasa gara federalismotik, eta ez du funtzionatu, saiatu gara konfederalismotik —eta badakite federalismoak ez badu funtzionatu are gutxiago funtzionatuko duela konfederalismoak— eta berdin. Hortik askoz errazago izango litzaieke euren botoemaileak independentziaren alde konbentzitzea. EAJren gradualismo tipikoa. Bigarren aukera, ordea, zera da: politikoki zeharo galduta daudela. Demokrazia eta independentziaren arteko diskurtso hori artikulatzeko galduta. Agian barruko indar korrelazioa orekatze nahian zorabioan daudela, alegia.
Diskurtso berriez ari garela, zer deritzozu Jesus Egiguren PSE-EEko presidenteak aurkeztu berri dituen planteamentuei?
Elkartzen badituzu Egiguren Otegi eta Ibarretxe bat ziuraski iritsiko lirateke adostera herrialde honetako gehiengoak onartuko lukeen plan batera. Baina Egiguren bakarrik hartuta... bere estrategia oso ona da, independentzia inoiz ez lortzeko. Esaten duena egingo bagenu, ez genuke inoiz lortuko euskal estatu bat. Estrategia azkarra da, eta PSEk bere gain hartuko balu, askoz hobeto egingo luke, baita bere botoemaileei begira ere.
Ezker abertzaleko prentsa gaizki ari da orduan hari hauspoa ematen?
Ez. Euskal Herriaren eta haren etorkizunaren inguruan gaur dauden diskurtso denak —edo asko— dira interesgarriak. Egiguren pertsonaia garrantzitsua da eta ordezkatzen du, ez PSOEren ideologia, baina bai alderdi horren botoemaile askoren ideologia. Abertzaleentzako komenigarria da ateratzea alde batean zein bestean sortzen diren eztabaidak. Aniztasunak indartuz, independentziaren aldeko ahotsak gehi daitezke.
Eskozian eta Katalunian konponduta dute, nolabait ere, lurraldetasunaren korapiloa. Nola ebatziko zenuke Euskal Herrikoa?
Hainbat modutan jorra daiteke gaia. Nafarroaz ari naiz, Iparraldekoa galdutzat ematen baitut: abertzaleak %10 dira han, eta independentziazaleak ez dakit. Nire ustez ona litzateke dagoeneko mobilizatzen hastea EAEn independentziaren alde. Ez helburua hori delako, baizik eta Estatua ez baduzu estu hartzen «gu bagoaz» esanez, ez dizu inoiz emango. Estutuz gero, Estatuak eman lezake, esaterako, bi erkidegoen arteko estatu erakunde berriak. Lau herrialdeak erakundetuta daudenean, hortik bai abiatu independentzia edo sezesio planteamendutara. Arazo larri bat dugu: XIX. mendeko Euskal Herriko mapa sartuta dugu, eta horrekin ezin gara gehiegi mugitu. Independentzia lortu duten nazioek, normalean ez dute inoiz lortu nazio osoaren independentzia. Ikusi behar dugu zer galtzeko prest gauden zer irabazteko. Ezinezkoa da ezer ez galtzea, horrela ezin baita estaturik lortu.
Kataluniako mugimendu independentistaren eredua behetik gorakoa bada, eta Eskoziakoa goitik beherakoa, nondik norakoa beharko luke Euskal Herrikoak?
Euskal Herrikoak goitik beherakoa eta goitik beherakoa beharko luke, oso txikiak garelako. Eliteen edo alderdien lidergoa garrantzitsua da —Eskoziako SNPk egin duen moduan— txikia zarenean, eta gu gutxi gara eta zatituta gaude. Guk ez dugu alderdi abertzale orokor bat, baizik eta bi, oso potenteak. Bestalde, Katalunian bezala, gizarteak eliteak edo alderdiak kontrolatu behar ditu, bestela horiek nahi dutena egingo dutelako. Katalunian orain CiUk ezin du Estatuarekin adostu itun ekonomikoa, gizarteak ez duelako dagoeneko onartzen. Bakarrik utziz gero, eliteen arteko hitzarmena egingo lukete, Historian sarri egin den bezala. halakoa izan zen Trantsizioa.
Datozen urteetarako bide-orria egin al duzu?
Oso zaila da gaur ezer aurreikustea, ez dakigulako zer gertatuko den Europako Batasunarekin, edo Kataluniarekin. Gaitza, beraz, orain bide-orri bat egitea. Baina oso argi daukat hasteko eman behar diren ezinbesteko pausuak: gizartea mobilizatzeko mekanismoak martxan jarri behar ditugu. Gure esku Dago eta Independentistak mugimenduak dira horren adibideak. Horrez gain, diskurtsoa landu behar dugu. Arazo bat dugu independentziaren diskurtsoarekin. %60 abertzale daukan herrialde batean, bakarrik %36 daudenean independentziaren alde, zeozer gaizki egiten ari da, teknikoki. Ezker Abertzalea ere beste gauzetan ibili da, halabeharrez. Alderdi batek ere ez du diskurtsoa jorratuta jendea konbentzitzeko independentzia ezinbestekoa dela hemen demokrazia lortzeko. Independentzia eta demokraziaren arteko lotura oso gizarteratuta dute Eskozian eta Katalunian. Herritar xumeek independentzia ongizatearekin lotzen dute hor. Hemen, nazioarekin, kulturarekin, ETArekin...Hori bai dela mobilizaziorako mekanismo ezinbesteko bat.
Zientzia Politikoetan asko erabiltzen dugu kontzeptu hori, baina Urkulluk erabiltzen duen moduan, seriotasun falta handiarekin dabilela iruditzen zait. Burujabetza partekatuaz ari direnean ez dute esaten zer, zeren bidez edo norekin partekatuko den burujabetza. Nork erabakiko du norekin partekatuko duen burujabetza? Ez dute esaten. Izan ere estatu batek bakarrik parteka dezake burujabetza, bakarrik estatu batek daukalako burujabetza.
Beraz, bi estatu egon behar dira burujabetza partekatzeko?
Gutxienez bi.
Esango dizute EAEk badituela nolabaiteko estatu egiturak.
Gauza bat da estatu egiturak izatea, eta beste bat burujabetza politikoa izatea. Baditugu eskumenak, bai, baina EAEk eta Nafarroak ez dute erabaki zer eskumen izan. Espainiak erabakitzen du zein eskumen eman EAEri edo Europari. Burujabetza gaur eta duela hiru mende, beti, estatuarekin dago lotuta. Oso arrazoi sinplearengatik: estatu batek bakarrik inposa dezakeelako burujabetza.
Zergatik atera, orduan, kontzeptu hori ez bada egokia?
Bi aukera daude. Lehenengoa: euren bozkatzaileen parte bati begira botatako diskurtsoa izatea, hau da, independentziazale ez direnei begira. Konfederalismoa eta halako kontzeptu potoloak sartzen ari dira, eta ez dakit ez ote den EAJren estrategia euren botoemaleak independentziaren diskurtsora eramateko pixkanaka. Nola? Esanez pasa gara federalismotik, eta ez du funtzionatu, saiatu gara konfederalismotik —eta badakite federalismoak ez badu funtzionatu are gutxiago funtzionatuko duela konfederalismoak— eta berdin. Hortik askoz errazago izango litzaieke euren botoemaileak independentziaren alde konbentzitzea. EAJren gradualismo tipikoa. Bigarren aukera, ordea, zera da: politikoki zeharo galduta daudela. Demokrazia eta independentziaren arteko diskurtso hori artikulatzeko galduta. Agian barruko indar korrelazioa orekatze nahian zorabioan daudela, alegia.
Diskurtso berriez ari garela, zer deritzozu Jesus Egiguren PSE-EEko presidenteak aurkeztu berri dituen planteamentuei?
Elkartzen badituzu Egiguren Otegi eta Ibarretxe bat ziuraski iritsiko lirateke adostera herrialde honetako gehiengoak onartuko lukeen plan batera. Baina Egiguren bakarrik hartuta... bere estrategia oso ona da, independentzia inoiz ez lortzeko. Esaten duena egingo bagenu, ez genuke inoiz lortuko euskal estatu bat. Estrategia azkarra da, eta PSEk bere gain hartuko balu, askoz hobeto egingo luke, baita bere botoemaileei begira ere.
Ezker abertzaleko prentsa gaizki ari da orduan hari hauspoa ematen?
Ez. Euskal Herriaren eta haren etorkizunaren inguruan gaur dauden diskurtso denak —edo asko— dira interesgarriak. Egiguren pertsonaia garrantzitsua da eta ordezkatzen du, ez PSOEren ideologia, baina bai alderdi horren botoemaile askoren ideologia. Abertzaleentzako komenigarria da ateratzea alde batean zein bestean sortzen diren eztabaidak. Aniztasunak indartuz, independentziaren aldeko ahotsak gehi daitezke.
Eskozian eta Katalunian konponduta dute, nolabait ere, lurraldetasunaren korapiloa. Nola ebatziko zenuke Euskal Herrikoa?
Hainbat modutan jorra daiteke gaia. Nafarroaz ari naiz, Iparraldekoa galdutzat ematen baitut: abertzaleak %10 dira han, eta independentziazaleak ez dakit. Nire ustez ona litzateke dagoeneko mobilizatzen hastea EAEn independentziaren alde. Ez helburua hori delako, baizik eta Estatua ez baduzu estu hartzen «gu bagoaz» esanez, ez dizu inoiz emango. Estutuz gero, Estatuak eman lezake, esaterako, bi erkidegoen arteko estatu erakunde berriak. Lau herrialdeak erakundetuta daudenean, hortik bai abiatu independentzia edo sezesio planteamendutara. Arazo larri bat dugu: XIX. mendeko Euskal Herriko mapa sartuta dugu, eta horrekin ezin gara gehiegi mugitu. Independentzia lortu duten nazioek, normalean ez dute inoiz lortu nazio osoaren independentzia. Ikusi behar dugu zer galtzeko prest gauden zer irabazteko. Ezinezkoa da ezer ez galtzea, horrela ezin baita estaturik lortu.
Kataluniako mugimendu independentistaren eredua behetik gorakoa bada, eta Eskoziakoa goitik beherakoa, nondik norakoa beharko luke Euskal Herrikoak?
Euskal Herrikoak goitik beherakoa eta goitik beherakoa beharko luke, oso txikiak garelako. Eliteen edo alderdien lidergoa garrantzitsua da —Eskoziako SNPk egin duen moduan— txikia zarenean, eta gu gutxi gara eta zatituta gaude. Guk ez dugu alderdi abertzale orokor bat, baizik eta bi, oso potenteak. Bestalde, Katalunian bezala, gizarteak eliteak edo alderdiak kontrolatu behar ditu, bestela horiek nahi dutena egingo dutelako. Katalunian orain CiUk ezin du Estatuarekin adostu itun ekonomikoa, gizarteak ez duelako dagoeneko onartzen. Bakarrik utziz gero, eliteen arteko hitzarmena egingo lukete, Historian sarri egin den bezala. halakoa izan zen Trantsizioa.
Datozen urteetarako bide-orria egin al duzu?
Oso zaila da gaur ezer aurreikustea, ez dakigulako zer gertatuko den Europako Batasunarekin, edo Kataluniarekin. Gaitza, beraz, orain bide-orri bat egitea. Baina oso argi daukat hasteko eman behar diren ezinbesteko pausuak: gizartea mobilizatzeko mekanismoak martxan jarri behar ditugu. Gure esku Dago eta Independentistak mugimenduak dira horren adibideak. Horrez gain, diskurtsoa landu behar dugu. Arazo bat dugu independentziaren diskurtsoarekin. %60 abertzale daukan herrialde batean, bakarrik %36 daudenean independentziaren alde, zeozer gaizki egiten ari da, teknikoki. Ezker Abertzalea ere beste gauzetan ibili da, halabeharrez. Alderdi batek ere ez du diskurtsoa jorratuta jendea konbentzitzeko independentzia ezinbestekoa dela hemen demokrazia lortzeko. Independentzia eta demokraziaren arteko lotura oso gizarteratuta dute Eskozian eta Katalunian. Herritar xumeek independentzia ongizatearekin lotzen dute hor. Hemen, nazioarekin, kulturarekin, ETArekin...Hori bai dela mobilizaziorako mekanismo ezinbesteko bat.
No comments:
Post a Comment