«Irango emakumeek zapia eraman behar dute, baina unibertsitatean ikasiak dira»

Mila Gallastegi, bidaiaria.

Gallastegi, erdian, Isfahanen (Iran).

'Iran: topikoen aurkako bidaia' hitzaldia eta ikus-entzunezkoa emango du gaur eibartarrak Bermeon, komunikabideek Ekialde Hurbileko herrialdeaz ematen duten irudi txarra hausteko.

Bidaia agentziek eskaintzen dutenez harago bidaiatzen du Mila Gallastegik (Eibar, Gipuzkoa, 1972) Asier Aranzabal bikotekidearekin. Mongoliatik, Etiopiatik, Nepaldik, Indonesiatik eta beste hainbat lekutatik, kulturaren aniztasunaren inguruko irakaspenak ekarri dituzte urteotan, gero besteei hitzaldi eta ikus-entzunezkoen bidez erakusteko. Iran, topikoen aurkako bidaia izenburupean, saioa eskainiko dute gaur, 19:00etan, Bermeoko Gizarte eta Kultura Etxean (Bizkaia).

«Irudi bat eraikitzeko egiten den lanaren %98 ezkutu hori erakutsi nahi izan dut»

Izaskun Alvarez Gainza, artista.

Artista donostiarrak jaioterrian jarritako 'Grafikak eraikitzen' erakusketa ikusteko aukera ostegunean amaituko da. Grabatuak sortzeko lanean erabilitako prozesua eta gaiak erakutsi nahi ditu.

Grafikak eraikitzen erakusketa jarria du Egia kultur etxean Izaskun Alvarez Gainza artistak (Donostia, Gipuzkoa, 1982). Diseinua eta arte ederrak ikasi ondoren, espazioaren inguruko ikerketa lantzen ari da. Erakusketa ikusteko azken eguna osteguna izango da.

'Grafikak eraikitzen' izena jarri diozu erakusketari. Zergatik?

Grabatuak egiteko prozesuetan beti erakusten dira paperean ateratzen diren azken emaitzak. Nik, berriz, prozesua kanpora atera nahi izan dut, jendeari erakusteko materialak prozesu horretan sar daitezen. Latoi xaflak jarri ditut, grabatuen matrizeak egiteko erabilitakoak, eta argi kanoiak zuzendu ditut horien aurka. Horrek giro berezia sortzen du. Xafletako batzuk irudiarekin eta tinta emanda daude. Normalean ez digute hori erakusten. Horrez gain, parametro matematiko batzuekin sorturiko irudiak jarri ditut: inoiz ez da irudi berdina bitan ateratzen. Irudi diseinatua eta irudi eraikia, beraz.

Nola nahas dezakezu grabatuaren gisako teknika primitiboa irudi digitalarekin?

Biek duten boterea agertu nahi izan dudalako. Ez zait iruditzen interesgarriena %100 irudi digitala erakustea, baizik bata eta bestea agertzea. Niretzat mugarria da erakusketa hau, lehen aldiz grabatuaren inguruko bakarkako erakusketa egin dudalako.

Gehiago interesatzen zaizu prozesua emaitza baino?

Irudia eraikitzeko denboraren %98 da, baina normalean ez zaio kasurik egiten. Niri gehiago interesatzen zaizkit prozesuak eta materialak, eta horien irakurketa ezberdina egin nahi izan dut erakusketa honetan, horiek sortzen dituzten sentipenekin.

Lanean aritu zara Bilboko Guggenheim museoan. Hor prozesua baino, produktua da garrantzitsuena.

Duela urtebete arte aritu naiz museoko diseinu eta muntaketa taldean. Ikusi ahal izan dut nola dabiltzan artea zilegiztatzeko boterea duten leku batean. Oso interesgarria da barrutik ikustea halako sistema batek nola funtzionatzen duen.

Eman arrazoi bat zure erakusketa ikustera joateko.

Espazioan sortzen diren gauzak eta sentipenak interesgarriak dira: soinua, xaflek espazioan sortzen dutena. Sentipen berezia sumatzen dela esan dit jendeak. Sinistu egin beharko dut.

«Beti izan dut argi klasikotik etorrita ere txeloarekin nahi nuen musika joko nuela»

Maite Arroitajauregi, musikari.

Anarirekin eta beste hainbat talderekin biolontxeloa jotzen aritu den musikari eibartarrak diskoa grabatu du Mursego izenarekin, txeloa, elektronika eta ahotsa nahastuta. Gernikan joko du gaur.

Hainbat talderekin txeloa jo izan du Maite Arroitajauregi musikariak (Eibar, Gipuzkoa, 1977), besteak beste, Lisabö, Anari eta Moraurekin. Bakarkako diskoa argitaratu du Mursego izenarekin. Biolontxeloa, elektronika eta ahotsa erabiltzen ditu, eta hainbat hizkuntza nahasten ditu piezatan. Gaur, Gernikan joko du, 22:30ean, Astra gaztetxean.

«Orkestra hurbilekoa dela erakutsi nahi diegu haurrei, denok ordaintzen dugulako»

Mikel Cañada, musika hezitzailea.

Euskadiko Orkestra Sinfonikoak 'Ur handietako notak' emanaldia eskainiko du gaur, Gasteizen, eta bihar, Donostian. Orkestraren bidez, haurrei itsasoko soinuak erakustea da helburua, gidoilariak dioenez.

Euskadiko Orkestra Sinfonikoko hezkuntza egitasmoetako koordinatzailea izan da Mikel Cañada (Bilbo, 1962) azken hiru urteotan. Berak egin ditu EOSek haurrentzat aurten emaniko ikuskizun didaktikoen gidoiak. Ur handietako notak izango da horietako azkena. Musikaren eta itsasoaren arteko harremana erakutsiko diete 6 eta 7 urte arteko haurrei. Gaur, 19:00etan, Gasteizko Principal antzokian, eta bihar, 12:00etan, Donostiako Kursaalean.

«Lizarraren inguruko amets hautsiek bultzatu naute 'thriller' politikoa idaztera»

Pako Aristi, idazlea.

ETAko eta Ertzaintzako buru biren topaketa kontatzen du 'Josu Dukatiren proposamena' antzezlanak. Agertokietara eramango dute gaur estreinakoz, irakurketa dramatizatu baten bidez, Donostian.

ETAko buru baten eta ertzain baten arteko topaketaren inguruko antzezlana idatzi zuen iaz Pako Aristi idazleak (Azpeitia, Gipuzkoa, 1963): Josu Dukatiren proposamena. Testuaren irakurketa dramatizatua egingo dute gaur Ane Gabarainek, Kandido Urangak (Josu Dukati ETAko kide gisa) eta Patxi Santamariak (Antton ertzaina), 19:00etan, Donostiako Ernest Lluch kultur etxean. Euskaltzaindiaren eta BBKren literatura saria jaso zuen lanak abenduan. Emanaldian izango da egilea.

«Folk musikariok militante hutsak gara, eta, izorratuta egon arren, jarraituko dugu»

Bieito Romero, Luar na Lubre taldearen sortzaile.

Luar na Lubre Galiziako taldeak 'Ao vivo' bilduma argitaratu berri du. Hiru diskotan jasotako emanaldian, 24 urteko ibilaldiko kanturik hoberenak bildu dituzte. Errepertorio bera joko dute gaur Donostian.

Duela 24 urte Luar na Lubre taldea sortu zuen Bieito Romero musikari galiziarrak (Coruña, 1964). «Munduko talde zeltarik hoberena» zela esan zuen Mike Oldfieldek, 1992. urtera aldera. Bieitoren O son do ar kantaren bertsioa argitaratu zuen Oldfieldek Voyager diskoan (1996). Luar na Lubrek Ao Vivo diskoa argitaratu berri du taldearen urteurrena ospatzeko. Gaur, Donostian aurkeztuko dute, Viktoria Eugenia antzokian, 20:00etan.

«Margotzea amaierarik ez duen bide bat da, baina beti zalantzatik abiatuta»

Mariano Arsuaga, margolaria.

Mariano Arsuaga margolariak (Irun, Gipuzkoa, 1954) Kaleidoskopioa+12 izenburuko erakusketa du jarria Tolosako Aranburu jauregian (Gipuzkoa). Arsuagaren lanak maiatzaren 16 arte egongo dira ikusgai. Horrez gain, Naturaldia jardunaldien barruko Artea Kalean ekimenean hartu du parte. Joan zen ostiralean zabaldu zuten Arsuagak eta Tolosaldeko beste zortzi artistak elkarlanean osaturiko irudi erraldoia, kultur etxeko eraikinaren kanpoaldean.

«Ez dut inoiz utziko ghettoa, kontua ez delako non bizi zaren, baizik eta nola»

U-Roy, musikari.

 

Rap musikaren asmatzailetzat jotzen dute adituek Jamaikako disko jartzailea. Bilboko Kafe Antzokian izango da gaur, Pablo Moses Karibeko uharteko reggae abeslariarekin agertokia partekatzen.

Rap musikaren aitapontekotzat jotzen dute Ewart Beckford Jamaikako musikaria (Jonestown, 1942). U-Roy izenarekin hasi zen disko jartzaile gisa, 1961. urtean, nerabe bat besterik ez zela. Bera izan zen lehenetakoa toast estiloa erabiltzen, hau da, abesti ezagunen nahasketen gainean hitzak bat-batean jartzen. «Jamaikako Mikel Laboa» gisa deskribatu zuen Fermin Muguruzak. U-Royk parte hartu zuen azken honen Euskal Herria Jamaika Clash diskoan. Bilboko Kafe Antzokian izango da gaur, 21:00etan, Pablo Moses reggae kantariarekin.

«Punkak bizitza aldatu zidan, baina nire ama feministak hazitakoaren segida izan zen»

Hilary Binder, musikaria.

Christopher Rankin baxu jotzailearekin Sabot bikotea osatzen du bateria jotzaile estatubatuarrak. Punk, jazz eta noise arteko proposamen berezia taularatuko dute Gasteiz, Donostia eta Getarian.

Sabot bikoteko bateria jotzailea da Hilary Binder (Washington Hiria, 1965). 1993an, San Frantzisko utzi eta Txekiar Errepublikara joan zen bizitzera, Tabor hirira, Christopher Rankin baxu jotzaile eta talkidearekin batera. CESTA nazioarteko arte zentroa sortu zuten han. Saboten punk, noise eta jazza euren kasa nahasten dute. Gaur, 22:00etan, Gasteizko Jimmy Jazz aretoan arituko dira, The Ex taldearekin. Bihar, 20:00etan, LeBukowski aretoan, Donostian. Astelehenean, Getariako Gaztetxean (Gipuzkoa). 

Biolin eta piano klasikoa ikasten 6 urte zenituenetik, eta nerabezaroan horiek utzi eta bateria jotzeari ekin zenion. Zergatik halako aldaketa?

Hamabi urte arte musika klasikoa baino ez nuen jo. 12 bat urte nituenean, punka aurkitu nuen, lagunei esker. Liluratu egin ninduen lagun batek bateria jotzean jartzen zuen indarrak, eta tresna klasikoak baztertzea erabaki nuen. Halere, esan behar dut pianoa jotzen dudala oraindik tarteka eta eragin handia izan duela bateria jotzeko dudan eran. Izan ere, bateria tresna melodikoa balitz bezala jotzen dudala konturatu naiz.

Punkak bizitza aldatu zizula esan daiteke, beraz?

Bai erabat. Ama feminista sendoak hazi ninduen, eta 1970ko hamarkadaren amaieran ikusi nuen askoz ate gehiago nituela irekita punkaren munduan beste inongo musika motatan baino. Horrez gain, garaian ez zen oso ohikoa emakumeak punk taldeetan aritzea, batez ere bateria jotzaile gisa. Beraz, punkak bizitza aldatu zidan, baina nire amak hazitakoaren segida izan zen.

Jende askok ezingo du sinestu Kaliforniako eguzkia utzi zenutela, Txekiar Errepublikara bizitzera joateko. Normala al da hori?

Neronek ere ezin dut ulertu, batzuetan, adiskide asko utzi nituelako han, baina benetan nahi genuen sortu arte zentro bat, benetan nazioartekoa izango zena. AEBetan orduan ezin zen halakorik antolatu, diru askorik gabe ezinezkoa zelako nazioarteko artistak eramateko bisak lortzea. Txekian orduan aukera asko zeuden, eta ideia berriak ondo hartzen zituzten. Artistak hartzen ditugu eta lana sortzen dute zentroan. Aurtengo ekainerako homosexualen harrotasun desfilea antolatu dugu, Txekian inoiz egin den bigarrena.

Sabot ere talde bat baino gehiago da zuretzat?

Bai, gure bizitza da. Elkarrizketa musikala da. Jotzen dugunean, jendea gonbidatzen dugu elkarrizketa horretan parte hartzera.

Taldeak 20 urte beteko ditu aurten. Nola ospatuko duzue?

Urtearen amaieran izango dugu urteurrena, eta, 10. urtemugarako egin genuen bezala, liburu bat argitaratu nahi dugu. Oraingoan, berriz, DVD bat eta CD bat sartuko ditugu, beste musikariekin eginiko lanarekin. Ez dugu soilik historia gure aldetik kontatu; besteek guregandik jasotzen dutena ere agertu nahi dugu.

Zer ekarriko duzue asteburu honetan Euskal Herrira?

Azken diskoko gauzak eta oraindik grabatu ez ditugun pare bat gauza, betiko gogokoenekin batera. Euskal Herrikoak dira gogokoen ditudan entzuleetako batzuk, kontzertu aski intimoak izaten direlako eta besteek sentitzen ari direna senti dezakegulako. Elkarrizketa iraultzailea izatea espero dut.

«Hemen Europako mailan egon gintezke, baina apurrak baino ez ditugu jasotzen»

Matxalen Bilbao, dantzari eta koreografoa.

'...Sast!' koreografia estreinatuko du gaur dantzari bermeotarrak Bilbon. Portugalgo hegoaldean eta Bizkaiko hiriburuko La Fundicion aretoan sortu du lana, bizitzaren sastadak oinarri hartuta.

...Sast! lana estreinatuko du gaur Matxalen Bilbao dantzari eta koreografoak (Bermeo, Bizkaia, 1961). Atxarte Lopez de Munainekin batera zuzendu du Bilbaok Portugal eta Bizkaiko hiriburuaren artean sorturiko lana. Gaur eta bihar ikusi ahalko da, 20:00etan, La Fundicion aretoan.

«Mendiak salbatu du Bilbo, disneykeria gehiago egitea galarazi duelako»

Zaida Muxi, arkitektoa. 

Hirigintza emakumeen ikuspegitik lantzen du arkitekto argentinarrak. 'Desafíos habitar: vivienda y ciudad en el siglo XXI' hitzaldia emango du gaur arratsaldean Bizkaiko hiriburuan.

Arkitektura eta hirigintza emakumeen ikuspegitik aztertzen ditu Zaida Muxi arkitektoak (Buenos Aires, 1964). Desafíos habitar: vivienda y ciudad en el siglo XXI izenburuko hitzaldia emango du gaur, 18:30ean, Euskal Herriko Arkitektoen Elkargoan, Bilbon (Mazarredo, 69-71).

«Nirea ez da soilik ikuskizun kontua, baizik eta 'feeling'-a sentitzea eta sentiaraztea»

Carvin Jones, musikaria.

 

Munduko egungo blues gitarristarik hoberena gisa deskribatu dute Texasko musikaria AEBetako musika prentsan. Bere hirukotearekin arituko da gaur Bilbon, 'Carvinator' diskoa aurkezten.

Texasko beltzen ghettotik munduko agertokietara pasatzea lortu du Carvin Jones gitarra jotzaileak (Lufkin, Texas, AEBak, 1966). Jimmi Hendrix, BB King eta Eric Claptonen eragina onartzen du Carvinek, eta inoiz blues gitarra jotzailerik hoberenen zerrendan sartu dute. Carvinator diskoa aurkezteko biran dabil egunotan. Gaur, Bilbon entzun ahalko da, 21:30ean, Kafe Antzokian.