«Haurrei bluesa irakasten hasi naiz, irratian jartzen dietena nazkagarria delako»

Otis Grand, musikaria.

Bluesaren fanatikotzat du bere burua, eta BB King zein Albert Collinsen musika garbi gordetzen saiatzen da. Gaur entzun ahalko da Tolosan haren musika, Tolosandblues jaialdia amaitzeko.

BB King musikariak bere ondorengotzat hartu zuen Otis Grand (Oakland, Kalifornia, AEBak). Aita libanoarra zuen Grandek, eta Libanon, Trinidaden, Parisen eta New Yorken hazi zen. Londresen bizi da egun, eta bluesaren garbizaletasuna goraipatzen du musikaren bidez. Tolosan joko du gaur, 22:30ean, Plaza Berrian.

Beti esan duzu zorionekoa izan zinela gaztetan, 1960ko hamarkadan ez zenuelako entzun orduan modan zegoen musika. Zergatik diozu hori?

1960ko hamarkadaren hasieran zorte handia izan nuen Oaklanden, Kalifornian bizitzeagatik. Hiri beltza zen, ontziolak zeudelako han. Euren irrati propioak zituzten, eta ehunka blues areto zeuden. Irratian BB King, Ray Charles... eta halakoak entzuten ziren, ez gaur entzuten den kaka zaharra. Horrela sartu zitzaidan bluesaren birusa.

Askok garbizale adjektiboa iraintzat hartzen dute. Zu harro zaude bluesaren garbizalea izateagatik?

%100 garbizalea naiz, eta harro nago. Frantziako kazetari batek galdetu zidan lehengoan: «Konturatu al zara benetako eta egiazko blues musikari azkenetakoa zarela?». Ez nuen inoiz modu horretan ikusi, baina egia da. Gazteek ez dute benetako bluesa jotzen, Buddy Guy berak ez du benetako bluesik jotzen, rock izarra izan nahi du. Jendeak esaten dit: «Zozoa zara, diru pilo egin zenezake Marshall anplifikatzaile handi batekin joz gero». Baina nik ez dut nahi, blues, klasiko zaharra gustuko dudalako, benetakoa delako.

Baina bluesa ere ez zen hutsetik jaio, beste musika zaharragoren moldaketa da. Zer zentzu dauka, orduan, une bateko soinuari eustea eta gainerakoa usteltzat jotzea?

Zoritxarrez, gazteek bluesa maite dutenean eta jotzen hasi nahi dutenean daukaten erreferentzia bakarra Stevie Ray Vaughan da. Stevie tipo jatorra da, eta maisu zaharretatik dena ikasi du, baina bluesa harago doa, Stevie Ray Vaugham baina askoz atzerago. Penaturik esaten dut ez dudala gazte bakar bat ere ezagutu BB King edo Albert Collins entzun edo jotzen duena. Gogoratu ere ez dituzte egiten, eta lotsagarria da.

Horregatik abiatu duzu Bluesa Eskoletan egitasmoa, Ingalaterrako hegoaldeko ikastetxeetan?

Hasteko, oso fanatikoa naiz nire bluesarekin, horretaz hitz egin dezaket egunean 24 orduz. Musikariak nire taldetik bota egiten ditut ez badute benetako bluesa jotzen. Bluesak historia luzea du, eta, egia esan, antropologiaren ikuspuntutik azter dezakezu Afrikako mendebaldetik AEBetako esklaboetara arte. Beraz, hori guztia haurrei irakasteko garaia zela pentsatu nuen, irratian entzuten dutena nazkagarria delako, erabat faltsua. Eskoletara joaten naiz, eta derrigorrezkoak dituzten bi ordutan erakusten diet bluesaren historia, eta gitarrarekin azaltzen diet. Eurek gustuko duten musika oro bluesetik datorrela erakusten diet: 'Black Sabbath gustuko al duzue? Haien musika blues riff-ak baino ez dira'.

Halako irakaspenik emango diguzu gaur Tolosan?

Mingo Balaguerrekin joko dut, eta nire piano jotzailea eramango dut. Nire haize banda eraman nahi nuen, baina egongo da horretako aukera hurrengoan. Badira hamar urte ez naizela Euskal Herrian izan, eta desiratzen ari naiz itzultzeko.

«Beranduegi da Francoren esklaboei justizia egiteko, baina aitortza zor diete»

Fernando Mendiola, historialaria.

Nafarroan frankistek esklabo izan zituztenen inguruan mintzatuko dira gaur, Donostian, Mendiola eta Edurne Beaumont ikerlariak, eta haien inguruko dokumentala eta erakusketa ikusi ahal izango dira.

Esclavos del franquismo en el Pirineo liburua argitaratu zuen 2006an Fernando Mendiola historialariak (Santurtzi, Bizkaia, 1966), Edurne Beaumontekin batera. Nafarroan errepideak egiten esklabo izan zituztenen afera ikertu zuten liburuan. Iruñeko Eguzki Bideoak Desafectos dokumentala sortu zuen gero, liburuan oinarrituta. Horrez gain, erakusketa antolatu dute garai hartako argazki eta lekukotasunekin. Gaur, Mendiola eta Beaumont entzuteko eta bideoa zein erakusketa ikusteko aukera egongo da, 19:00etan, Donostian, Ernest Lluch kultur etxean.

«Musika munduaren azken mohikanoak gara organo jotzaileak»

Aitor Olea Juaristi, organo jotzailea.

Bergaran organoa irakasten hasiko da aurki musikari durangarra, Alemaniatik Gipuzkoako herrira ekarri berri duten Oberlinger organoarekin. Gaur, tresna aurkeztuko dute, kontzertu baten bidez.

Organo jotzaile berriak trebatzen hasiko da aurten Aitor Olea Juaristi irakaslea (Durango, Bizkaia, 1969) Bergarako Santa Marina elizak erosi berri duen organoarekin. Oberlinger etxeko tresna Alemaniatik ekarri dute eta parrokiako museoan jarri dute. Gaur organoa aurkezteko kontzertua emango dute Oleak eta Maria Jesus Ugalde Sopranoak, 19:30ean.

«Solstizioko kontzertua handiegia bilakatzen bada, sekretuan egingo dugu»

Migel Zeberio, Et Incarnatus orkestraren zuzendaria.

Udaren hasierako une magikoa ospatzeko, baso batean kontzertua antolatzen du Et Incarnatus hari orkestrak. Bihar egingo dute hamargarren urtez, Tolosa inguruko pagadi eder batean.

Euskal Herrian udako solstizioa ospatzeko egiten diren ekitaldi berezienetako bat antolatzen ari da Migel Zeberio (Tolosa, Gipuzkoa, 1966). Et Incarnatuz harizko orkestra zuzentzen du Zeberiok. Bihar, 19:30ean, X. Solstizio Kontzertua emango du orkestrak, Tolosa inguruko baso batean. Iraolako Zuloa izeneko pagadian bilduko dira musikariak eta entzuleak, naturaren udako lehen soinuez gain, musika entzuteko.

«Rock-and-roll kontzertuak erritual aspergarria izaten dira askotan»

Sergio Llanos, musikaria.

Eureka Hot 4 taldeak 'World Champions' diskoa plazaratu du, Gaztelupeko Hotsak zigiluarekin. Bilbon aurkeztuko dute gaur, 21:30ean, Kafe Antzokian, Capsulako bilbotarturiko argentinarrekin.

Eureka Hot 4 taldeak lehen disko luzea aurkeztuko du gaur, 21:30ean, Bilboko Kafe Antzokian. Esperientzia handiko musikariek osatzen dute laukotea, eta punk-rocka beste hainbat estilorekin nahasten dituzte. Sergio Llanos taldeko ahotsa eta gitarra jotzailea da (Bilbo, 1974). Athom Rhumba eta Yogur taldeetatik pasatu ondoren, Eureka Hot 4 taldea sortzea erabaki zuen 2005ean, Gotzon Garai eta Josu Urkidirekin. Gero batu zitzaien Zalakain Garcia baxu jotzailea.

«Swansekin eginikoaz harro nago; baina, bakarka, bidea libre uzten diot nire etorriari»

Jarboe, musikaria.

Rock eta 'performance'-aren arteko ikuskizuna emango du gaur New Yorkeko underground eszenako erregina beltzak, lehen aldiz Euskal Herrian. Greziako Naer Mataron taldearekin partekatuko du oholtza.

New Yorkeko undergroundaren erregina beltza da Jarboe La Salle Deveraux (Mississippi, Ameriketako Estatu Batuak) 1980ko hamarkadan Michael Girarekin batera Swans taldea sortu zuenetik. 1998tik bere kabuz dabil, rocka eta performance-a nahasten. Gaur Barakaldoko Edaska aretoan joko du, 20:30ean (Bizkaia).

«Ekoizle eta aktore izateko aukera ematen digu hiru dimentsioko animazioak»

Thierry Saldou eta Laurent Hiriart, artistak.

Middle Classe bikotea osatzen dute artista baionarrek. Grafitia, argazkigintza, bideoa eta animazioa jorratzen dute. Euren lana ikusgai jarri dute Donostiako Parte Zaharreko Noventa Grados galerian.

Grafitia, bideoa, argazkilaritza eta animazio lanak egiten ditu Middle Classe bikoteak. Taldeko kideak dira Thierry Saldou (1977) eta Laurent Hiriart (1978) baionarrak. Une Étrange Affaire erakusketa dute jarrita Donostiako Parte Zaharreko Noventa Grados galerian, ekainaren 27a arte. Hiru dimentsioko animazioak jarri dituzte ikusgai, tartean euren buruak protagonista dituena.

«Beat kultura bizirik dago, eta nire lagun askok horri eusten diote, jakin gabe»

Jolie Holland, musikaria.

Tom Waits du zaleen artean Texasko kantariak. Gaur Donostian eta bihar Bilbon arituko da, bere denboraz gaindiko kantak taularatzen eta 'The Living and The Dead' azken diskoa aurkezten.

Folka, countrya, jazza eta bluesa nahasten ditu Jolie Holland musikari estatubatuarrak (Houston, 1975). Tom Waits du zaleen artean, eta haren zigiluan grabatzen ditu diskoak. The living and the Dead diskoa aurkeztuko du gaur, 20:00etan, Gazteszenan, Mursegorekin. Bihar, Bilbon joko du, 20:00etan, Abokatuen Elkargoan eta doan.

«Margotzen ditudan pertsonaiak itsusiak dira, gizakiok itsusiak garelako»

Barbara Stammel, margolaria.

Aspaldi bizi da Euskal Herrian artista alemaniarra, eta onartzen du hemengo gatazkak eragina izan duela bere lanean. 'Pertsonaiak' erakusketa zabalduko du gaur Urretxun, giza buruak ardatz.

Pertsonaiak erakusketa zabalduko du gaur, 19:00etan, Barbara Stammelek (Soecking, Alemania, 1960). Aspaldi bizi da Gipuzkoako Getarian, eta handik, giza buruak margotzen ditu. Erakusketa zabalik egongo da ekainaren 28a arte, Urretxuko Juan Lizarazu erakustokian (Gipuzkoa).

«Artistak munduaren jabe izango dira 2020rako, uzten badiote apaingarri izateari»

Pierre Bongiovanni, artista.

Argazkilaria: Soft Power

'Zientziaren oraina, artearen etorkizuna' hitzaldia emango du Bordeleko artistak, Artea, biopolitika eta teknologiaz hausnartzeko Amarika Egitasmoak antolaturiko Soft Power ekitaldiaren barruan.

Artista eta kulturaren ikertzailea da Pierre Bongiovanni (Bordele, Frantzia, 1949). Belforteko Bideo Sorkuntzarako Nazioarteko Zentroa eta Parisko La Gaite Lyrique arte gunea zuzendu ditu. Performance-a eta filmak egiten ditu egun, eta Sklunk! Interneteko aldizkaria argitaratzen du. Igurtzi aiurbedikoak emango ditu gaur, performance gisa, Gasteizko Amarika aretoan, 10:00etatik, 14:00etara. Arratsaldean, Zientziaren oraina, artearen etorkizuna hitzaldia emango du, 19:00etan, Arabako Lurralde Historikoko Agiritegian.

«Gaur gaztea eta emakumea izatea dena aldi berean egin nahi izatea da, eta ez iristea»

Rita Zipora, musikaria.

 

'Rush' musika eta antzerki ikuskizuna Herbehereetatik kanpo taularatuko du gaur, lehen aldiz, Amsterdamgo kantariak. Bilboko Kafe Antzokian egingo den ACT jaialdia aukeratu du estreinaldirako.

Jazza ikasten ari da oraindik Musikaren Hagako Errege Eskolan, baina dagoeneko bigarren musika-antzerki lana sortu du Rita Zipora abeslari eta sortzaileak (Amsterdam, Herbehereak, 1987). Lehen aldiz Rush (Presa) lana ikusi ahalko da Herbehereetatik kanpo gaur, 21:30ean Bilboko Kafe Antzokian, ACT jaialdian.

«Arazoa izan naiz, ideiak dituen andre bat izateagatik eta, gainera, portugaldarra»

Dulce Pontes, musikaria.

Argazkilaria: Jorge Simao

20 urte daramatza agertokietan fadoaren berritzaile, kantari eta sortzaileak, eta bere ibilbidea aztertuko du gaur Tolosan, taldearekin eta fitxatu berri duen Joxan Goikoetxea akordeoilariarekin.

Fadoaren pizkundean ezinbestekoa da Dulce Pontes musikaria (Montijo, Portugal, 1969). 40 urte bete ditu aurten, eta 20. urteurrena agertokietan. Hori ospatzeko, Momentos diskoa argitaratu du, bi hamarkadako ibilbideko unerik esanguratsuenak kontatzeko abestien bidez. Tolosan entzun ahalko da Pontesen ahots gazi-gozoa, gaur, 20:30ean, Leidor antzokian.

«Euskal feminismoa munduko indartsuenetako bat da, baina kutsu puritano handia du»

Itziar Ziga, idazlea.

Emakumeen glamour ironikoa eta urdanga kategoria berreskuratzeko beharraz mintzatuko da gaur, Errenterian, 'Devenir perra' liburuaren egilea, Bartzelonako post-porno eszenako kide batekin batera.

«Muturreko feminitate subersiboen» inguruan mintzatuko da gaur Itziar Ziga idazlea bere jaioterrian (Errenteria, Gipuzkoa, 1974). Bartzelonan bizi da aspaldi, eta Devenir perra liburua argitaratu du aurten (Urdanga bihurtu). Idazlearekin batera izango da Veronika Arauzo, liburuko protagonistetako bat. Gaur, 19:30ean, Mikelazulo kultur elkartean.

«Sexualitatea genitalizatzen dugu, eta gero birjinak izateko eskatzen diegu gure alabei»

Elizabeth Olaskoaga, sexologoa.

'Etxean eta eskolan ematen dugun sexu heziketa' hitzaldia emango dute gaur Eibarren Olaskoaga eta Kotte Susperregi sexologoek, eta, besteak beste, abortuaz eta biharamuneko pilulaz jardungo dute.

Etxean eta eskolan ematen dugun sexu heziketa hitzaldia emango du gaur Elizabeth Olaskoaga sexologoak (Hondarribia, Gipuzkoa, 1965) Kotte Susperregirekin batera, 17:00etan, Portalean. Gurasoei zuzenduriko hitzaldia da.

«Japonian txikitatik pairatu nuen diskriminazioarengatik dut interesa beste herrietan»

Yoshiki Nagayama, musikaria.

Turtle Island taldeko sortzaile eta abeslariak musika errebeldeak Japonian duen gorakada nabarmentzen du. Euskal Herrian bira egiten ari dira egunotan, disko berria aurkezten. Gaur Atarrabian joko dute.

Turtle Island taldeko abeslari eta kantugilea da Yoshiki Nagayama (Toyota, Japonia, 1976). Japoniako inauteri musika tradizionala, punka, rocka eta ska nahasten ditu taldeak. Hamalau musikari biltzen dira agertokian, eta erritmo sendoa eraikitzen dute perkusio tresna tradizionalekin. Lehen bira egiten ari dira Euskal Herrian. Gaur, 20:30ean, Atarrabiako jaietan joko dute (Nafarroa). Ostegunean, 21:30ean, Bilboko Kafe Antzokian izango dira, eta, ostiralean, 22:30ean Tolosako Bonberenean (Gipuzkoa).

Zergatik Turtle Island izena?

Omenaldia da mundu osoko aborigenei. Kultura aborigenetan genuen interesak bultzatu gintuen izena aukeratzera. Sustrai sakonak dituen oro interesatzen zaigu. Hitzak gizarte arazoez mintzo dira: ingurumena, gerra... Baina protesta taldea barik, kontatzen dugu gizakiak nola egiten dien aurre gizarte modernoak ezartzen dizkion oztopoei.

Ez al da harrigarria zuek teknologiaren eta autogintzaren Toyota hirikoak izatea eta interesa izatea tribuetan eta kultura aborigenetan?

Ni Japonian jaio nintzen, baina jatorria Korean daukat eta Japoniako legeen arabera, korearra naiz. Txikitatik horrela diskriminatuta izanik, gaztetatik interesatu zaizkit diskriminazioa pairatzen duten beste herri eta kulturak. Diskriminazioa arindu egin da azken 20-30 urteotan, baina oraindik geratzen dira halako legeak Japonian.

Horregatik interesatzen zaizue Japonian bazter geratu den musika tradizionala, inauterietakoa kasu?

Edozein gazte bezala, atzerriko musikarekin hazi ginen: reagge, punk... Baina bertako musika aintzat hartzea garrantzitsua dela iruditzen zaigu. Horregatik, rock-and-rollzale belaunaldikoak bagara ere, Japoniako musika tradizionalaren eragina gordetzea erabaki genuen. Musika matxinoa eta mestizajearena genero berria da Japonian, eta lekua hartzen ari da industrian. Duela 8-9 urte inori ez zitzaion hau interesatzen, baina gaur Fermin Muguruzaren diskoak Tokioko dendarik handienetan daude. Japonian izan zen lehen aldian, hogei entzuleren aurrean jo zuen; azkenean, 25.000 pertsonen aurrean.

Zuen zuzenekoak oso indartsuak dira.

Kontzertuetan asko nekatzen gara, baina arnasketa teknikak erabiltzen ditugu indarrak neurtzeko lur jota ez geratzeko.

Zer da errazago, japoniarrak dantzan jartzea ala euskaldunak?

Euskaldunen erantzuna oso beroa izan da. Jendeak ez duela ulertzen jakiteak eta, halere, halako erreakzioa ikusteak poza bikoizten du.