«Niretzat artea salbaziorako tresna bat da, artea egiteak itxaropena eskatzen baitu»

Abigail Lazkoz, artista.

New Yorken bizi da artista bilbotarra, baina egunotan Euskal Herrian da. Bere jaioterrian, 'Aparteko makinak' erakusketa du jarria, gerra eta gatazkaren marrazki bidezko hausnarketa.

Abigail Lazkoz (Bilbo, 1972) artistak Aparteko makinak erakusketa du jarria Bizkaiko hiriburuko Rekalde aretoan. EHUn Arte Ederrak ikasi zituen Lazkozek. Gaur New Yorken bizi da. Erakusketa baino gehiago, instalazioa da Bilbokoa, ikuslea giro berezian murgiltzea baitu asmoen artean. Urtarrilaren 31 arte egongo da ikusgai.

«Ikusleekiko harremana berreskuratu nahi dut, ikuskizun jendetsuen aldean»

Carmen San Esteban, aktorea.

Ikusleak banaka hartuko ditu aktore gasteiztarrak datozen asteetan, Arabako hiriburuan jarri duen armairuan, eta zazpi minutuko antzerkia eskainiko dio bakoitzari. Txanda eskatu behar da.

Ostiralean abiatu zuen ¿Entras? (Sartuko al zara?) antzezlana Carmen San Esteban Aktoreak (Gasteiz, 1965). Urtarrilaren 10a arte antzeztuko du lana, Hedegile kaleko 30. zenbakian instalatu duen armairuan. Lana ikusteko txanda han bertan eska daiteke, edo telefono honetan: 656-71 07 93.

«Krisiaren amaieraren hasieran gaudela sinetsarazi nahi digute eliteek»

Esther Vivas, gizarte ekintzailea.

'Supermercados? No gracias' hitzaldia emango du gaur Iruñean Bartzelonako Pompeu Fabra unibertsitateko ikertzaileak, Kalaska Espazioan, Kontsumoaren Aurkako Abendua saioan.

Esther Vivasek (Sabadell, Katalunia, 1975) gizarte mugimenduak ikertzen ditu Bartzelonako Pompeu Fabra unibertsitatean. Hainbat liburu idatzi ditu, kontsumo arduratsuaz eta elikadura burujabetzaz. Supermercados? No gracias hitzaldia emango du gaur, 20:00etan, Iruñeko Kalaska Espazioan, Ekologistak Martxan, Setem eta beste hainbat talderen eskutik.

«Mundu teknologikoaren aurrean biluztasunaren estrategia aukeratu dut»

Juschka Weigel, dantzari eta koreografoa.

'Frecuency I' koreografia aurkezten ari da dantzari alemaniarra Bilbon. Japoniako butoh dantzaren gordintasuna erabiltzen du, teknokraziak gizakiaren mugimenduak mugatzen dituela salatzeko.

Juschka Weigel dantzari alemaniarraren (Dortmund) Frecuency I lana ikusteko aukera egongo da gaur, 20:00etan, Bilboko Fundicion aretoan. Mundu teknologikoaren sasiordenan gizabanakoak duen bizimoduaren inguruko hausnarketa egiten du, bakarkako lanean. Japoniako butoh dantza espresionistaren eragin handia onartzen du koreografoak.

«Erraz identifikatzen gara pertsonaiarekin, denok garelako kantaririk txarrena»

Eneritz Artetxe, aktorea.

'Souvenir: la peor cantante de la historia' antzezlana estreinatuko du gaur Maskarada taldeak. Artetxek Florence Foster abeslarigaia antzeztuko du, gaurko telebistako 'freak' pertsonaien aitzindaria.

Eneritz Artetxe aktorea (Gernika, Bizkaia, 1973) Basauriko Antzerki Eskolan eta Londresko Philippe Gaulier zentroan trebatu zen. Julia Bilbao pertsonaia antzeztu zuen Goenkale telesailan. Gaur Souvenir, la peor cantante de la historia antzezlana estreinatuko du, 20:00etan, Barakaldo antzokian. Lan horrekin 30. urteurrena ospatu nahi du Maskarada taldeak. Florence Foster Jenkins abeslarigaia (1868-1944) antzeztuko du Artetxek. XX. mendearen hasieran, ospe handia lortu zuen Fosterrek kantari gisa, abesteko orduan desastre hutsa izan arren.

«Igerilekuko eszenekin eta surflariekin dudan sentipen mistikoa erakutsi nahi dut»

Javier Soto, margolaria.

Gipuzkoako Goierriko artistak ur jolasen inguruko eszenak margotu ditu azken boladan. Erakusketa zabaldu berri du Ordizian. Gaur, zuzenean azalduko die ikusleei bere irudien atzean dagoena.

Javier Soto margolariak (Lazkao, Gipuzkoa, 1958) erakusketa zabaldu berri du Ordiziako Barrena kultur etxean (Gipuzkoa). Igerilekuetako eszenak eta surflarien eszenak jasotzen ditu koadroetan, betiere begirada eguneroko bizitzatik harago jarrita. Erakusketa abenduaren 30era arte egongo da ikusgai. Artistak berak bisitariak gidatuko ditu gaur eta datorren ostegunean, 19:00etan.

«'Aiako Harria autobiderekin' margotzea otu zitzaidan, baina nola egingo dut halakorik?»

Sonya Chasey, margolaria.

Sonya Chasey

Londresen jaiotako artistak Euskal Herriko paisaiak hartu ditu gai gisa, Hendaian abenduaren 12a arte ikusgai jarri duen erakusketarako. Figurazioa eta abstrakzioaren artean, paisaia zaintzea du kezka.

Sonya Chasey (Londres, 1964) margolaria Euskal Herrian bizi da 1992. urtetik. Hemengo paisaiak margotzen ditu, baina bere lanak hurbilago daude diseinu grafikotik, ohiko paisaia margoetatik baino. Erakusketa zabaldu berri du Hendaiako Mediatekan (Lapurdi). Ikusgai egongo da abenduaren 12a arte.

«Sendagileak paternalistago jokatzen du emakumeekin gizonekin baino»

Mati Iturralde, sendagilea.

'Los mitos en la salud de las mujeres' hitzaldia emango du medikuak gaur Bilboko Zazpikaleetako Yohn jauregian. Besteak beste, osasungintzan erroturik dauden genero jokamoldeak aztertuko ditu.

Mati Iturralde (Gasteiz, 1958) familia sendagilea da Osakidetzan. Los mitos en la salud de las mujeres hitzaldia emango du gaur, 19:00etan, Bilbon, Pelota kaleko Yohn jauregian (Zazpikaleetan).

«Baratzezain klandestinoek ez dute onartuko hiritik atera eta ghettoetan sartzea»

Vicente Paredes, argazkilaria.

Hirietan legez kanpoko baratzeak sortzen eta zaintzen dituzten 'aitona-amona okupak' deiturikoen inguruko argazki erreportajea egin du Paredesek. Erakusketa jarri du Bilboko Abisal arte gunean.

Euskal herrian bizi da aspaldi Vicente Paredes (Orihuela, Espainia, 1972). Kazetaritza ikasi zuen EHUn, argazkilaritza Londresen, eta kazetaritza grafikoa aukeratu zuen lan eremu gisa. Hiri Baratza erakusketa zabaldu berri du Bilboko Abisal arte gunean. Erreportaje sakona da, hirietan baratzeak lantzen dituzten pertsonen ingurukoa. Abenduaren 24a arte egongo da ikusgai. 

«Ez zegokidan estiloan sartu ninduen 'Only a Woman's Heart' kantaren arrakastak»

Eleanor McEvoy, musikaria.

 

Irlandako abeslaririk maitatuenetako bat arituko da gaur, 20:30ean, Bilboko Euskalduna jauregian. Bakarrik izango da agertokian, bere ibilbideko abesti bilduma ahalik eta hurbilenetik eskaintzeko.

Eleanor McEvoy (Dublin, 1967) lau urtez aritu zen Irlandako Orkestra Sinfonikoan biolina jotzen, sortzaile eta bakarlari gisa aritu aurretik. Only a Woman's Heart kanta estreinatu zuen 1992an. Izenburu bereko diskoa Irlandan gehien saldu direnetako bat da oraindik ere. Gaur, Bilboko Euskalduna jauregian arituko da, 20:30ean.

«Espainiako Estatua bera da mendebaldeko sahararron gaitz guztien sortzailea»

Aziza Brahim, musikaria.

Zentsura At jaialdian hartuko du parte Tindufeko errefuxiatu eremuetan jaiotako abeslariak, gaur, Bilbon. Astezkenean Londresera bidaiatzea galarazi zioten, sariak banatzeko ekitaldi batera.

Aziza Brahim (Tinduf, Aljeria, 1976) sahararren iheslari eremuetan jaio zen. Lurraldez gabeturiko herri hark bere hizkuntzari eta kulturari eusten die, kantu zein poesiaren bidez, eta giro horretan hazi zen Brahim. Haren musika debekaturik dago Marokok okupatzen duen Mendebaldeko Saharan, eta bera erbestean bizi da, Espainian. Bilbon joko du gaur, 21:30ean, Kafe Antzokian.

«Inork nigandik espero ez zuena egiten saiatu naiz azken diskoan»

Skye Edwards, musikaria.

Morcheeba taldeko ahotsa izan zen bederatzi urtez Londresko abeslaria. 2003tik bere kabuz dabil, eta gaur, Bilbon, bigarren diskoa aurkeztuko du, emanaldi akustiko batean lehenik eta talde osoarekin gero.

Skye Edwards musikariak (Londres, 1974) Morcheeba taldea sortu zuen 1990eko hamarkadaren erdialdera, Paul Godfrey disko jartzailearekin eta haren anaia Rossekin, zeinak hainbat tresna jotzen dituen. Hiru musikariok trip-hopa, elektronika, rocka, bluesa eta popa nahasten zituzten, arrakasta handiz. Besteak beste David Byrnerekin egin zuten lan. Taldeko ahotsa izan zen 2003. urtera arte. Ordutik, bere kabuz dabil abeslaria. Mind How You Go diskoa argitaratu zuen 2006. urtean, eta Europako irratietan asko entzun zen hango Love Show abestia. Aurten bigarren diskoa kaleratu du: Keeping Secrets. Hori aurkezteko jotzen ari da munduan zehar, batez ere Ameriketako Estatu Batuetan eta Australian. Gaur Bilbon entzun ahalko da Skyren ahotsa, bi formatutan. 19:00etan, emanaldi akustikoa egingo du Fnac saltokian. 21:00etan, taldearekin joko du Kafe Antzokian.

«Irakeko Kurdistanen ez du zentzurik emakume gisa bizitzen saiatzeak»

Berfin Nesrin, Roj TVko aurkezlea.

Argazkia: Hamaika telebista

Iraken mendeko Kurdistanen egon da Berfin Nesrin, Danimarkatik satelitez ematen duen telebistarentzat saio bat prestatzen. Bilbon mintzatuko da bihar eta etzi, IPES elkartearen eskutik.

Berfin Nesrin (Kurdistan, 1980) kazetaria da Roj TV telebistan. Kurdistanen satelitearen bidez ematen da telebista, Danimarkatik, Alemaniako Gobernuak debekua ezarri zionetik. Iraken mendeko Kurdistanen izan da berriki, eta bihar helduko da Euskal Herrira, EHUn bere lanaren berri ematera. Asteartean, Emakumeak, erresistentzia eta errebeldia mahai-inguruan mintzatuko da, 19:30ean, Pelota kaleko Yohn jauregian (Burtsa aretoa). IPES elkarteak antolaturiko ekitaldia da. Londresen erbesteraturik bizi den Haifa Zangana idazle irakiarra izango du mahaikide.

«Etorkinak euskalduntzen arrakasta handiagoa izaten ari gara orain ere»

Andres Iñigo, euskaltzaina.

Etorkinak eta Euskara egun bateko jardunaldia antolatu du Euskaltzaindiak ostiralerako Bilboko egoitzan. Markina-Xemeingo, Sakanako eta Andorrako kasuak aztertuko dituzte, besteak beste.

Andres Iñigo (Ituren, Nafarroa, 1945) Euskaltzaindiko Nafarroako ordezkaria da Jagon saileko burua. Jagon sailak antolatu ditu Etorkinak eta Euskara jardunaldiak. Ostiralean egingo dute saioa, egun osoz, eta bihar izango du horretan parte hartu nahi duenak izena emateko azken eguna: www.euskaltzaindia.net/email/jagonjardunaldiak.

«'House' telesail ederra da, eta aktorea zoragarria, baina gure ondoren etorri zen»

Jordi Rebellon, aktorea.

Aktore katalanak Vilches doktorea antzezten du 'Hospital Central' telesailean, arrakasta handiz. Gaur antzokian arituko da, Basaurin, 'Mentiras, incienso y mirra' antzezlanean.

Jordi Rebellon aktorea da (Bartzelona, 1957). Zinemarako egin zuen azken filma GAL (2006) izan zen, Miguel Courtoisek zuzenduta. Ezagunagoa da telebistan egindako lanengatik, batez ere, Hospital Central telesailean egiten duen Rodolfo Vilches sendagilearengatik. Mentiras, incienso y mirra antzezlana aurkeztuko du gaur Basauriko Social antzokian, 20:30ean (Bizkaia).

«Euskal Herrian xelebretzat gauzkate, baina Alemanian arrunta da egiten duguna»

Mikel Bringas, zikloturista.

Lau urteko haur batekin eta urtebeteko beste batekin, 2.000 km egin dituzte Mikel Bringasek eta Rosa Lizasok bizikletaz, Europan barrena. Bizitakoa kontatzen ari dira, 'Ipar Gazi-Hego geza' ikus-entzunekoan.

Mikel Bringasek eta Rosa Lizasok (Donostia, 1969) osatzen duten bikoteak dagoeneko milaka kilometro egin ditu bizikletaz bi haur txikirekin, Europan barrena. Lau urteko Ekirekin eta urtebete eskaseko Lurrekin bidaiatzen nola moldatu diren kontatzeko, Ipar Gazi-Hego geza irudi eta hitz emanaldia prestatu dute. Gaur, Amezketako Gelan erakutsiko dute, 20:30ean. Hurrengo asteetan, Basaurin (Bizkaia), Amurrio (Araba), Gasteiz eta Zizurkilen (Gipuzkoa) izango dira, euren esperientzia erakusten.

«Hemengo feministak martxoaren 8ko taldetxo narkotizatuak bihurtu dira»

Maria Galindo, Ekintzaile feminista.

Boliviako Mujeres Creando taldeko sortzailea bere azken dokumentala aurkezten ari da Euskal Herrian: 'Amazonas, mujeres indomables'. Emakumeen aurkako indarkeriaren gaia aztertzen du.

Maria Galindo (La Paz, Bolivia, 1964) psikologoa eta irrati esataria da. Mujeres Creando emakume taldea sortu zuen, «matxismoa eta homofobiaren kontra borrokatzea» helburu. Emakumeen aurkako indarkeriaren inguruko Amazonas, mujeres indomables dokumentala egin du, eta lana aurkezten ari da Euskal Herrian: gaur, 19:00etan, Azpeitiko Betharram aretoan izango da. Hurrengo egunetan, Gasteizen, Abadiñon eta Donostian.

«Gizonezkoen pornografiak ekintzara jotzen du zuzenean; gureak, berriz, sentsaziora»

Erika Lust, zinema zuzendaria.

 

 

 

'Posible al da pornografia feminista?' hitzaldia emango du gaur Bilbon zinemagile suediarrak. Estereotipo matxistak albora utzita, emakumeentzako erotismoa jorratzen du, emakumeak protagonista.

Erika Lust zinemagileak (Stockholm, 1977) Posible al da pornografia feminista? hitzaldia emango du gaur, 20:00etan, Bilbon, Lan Ekintzan (Uribitarte, 6).

«Haga ez da sinesgarria, soilik Balkanetako gerra kriminalak epaitzen baititu»

Marija Djurdjevic, antropologoa eta filologoa.

Berlingo Harresia botatzen hasi zirenetik hogei urte beteko dira aurki, eta horren harira hitzaldi zikloa antolatu dute Gasteizen. Gertaerak Jugoslavia ohian izan zuen eragina aztertuko du gaur Djurdjevicek.

Berlingo Harresia botatzen hasi zirenetik hogei urte beteko dira datorren astelehenean. Horren harira, Berlingo Harresia: iragana, oraina eta etorkizuna hitzaldi sorta antolatu du Europaren Sustraiak elkarteak, Gasteizko Luis Ajuria aretoan. Gaur hasiko dira jardunaldiak. 20:25ean, Marija Djurdjevic antropologo eta filologo serbiarrak hartuko du parte: Jugoslaviaren drama, Harresiaren erorketaren ondoren. Bartzelonako Pompeu Fabra unibertsitateko irakasle da Djurdjevic (Belgrad, 1969), eta hiriko Casa De L'Est erakundea zuzentzen du.

«Gure ekintzen ondorioak onartzen ditugu, eta Poliziak berdin egin beharko luke»

Iñaki Otamendi, Bidea Helburu taldeko kidea.

Indarkeria-eza Aktiboa 8. Jardunaldi irekiak eta doakoak egingo dituzte gaur eta bihar Donostian. Aurtengo gai nagusia: Polizia eta ekintzaile baketsuen arteko harremanak bideratzeko modua.

Indarkeriarik eza aktiboa bultzatzen duen Bidea Helburu taldeko kidea da Iñaki Otamendi (Andoain, Gipuzkoa, 1971). Taldeak jardunaldiak antolatu ditu gaur, 18:00etan, Donostiako Koldo Mitxelena Kulturgunean.

«Etorkizuneko dantza klasikoa gaurko estiloen nahasketa bat izango da»

Toni Jodar, dantzaria.

Dantza garaikidea zer den ulertzeko, hitza eta mugimendua nahasten dituen ekitaldia egiten du koreografo eta irakasle katalanak. Gaur eta bihar Zornotzan eta Elorrion egingo du hitzaldi-'performance'-a.

Dantzaria, koreografoa eta dantza irakaslea da Toni Jodar (Bartzelona, 1955). Ibilbide luzea du: 900 emanaldi baino gehiago. Azken boladan, Gelabert-Azzopardi dantza garaiki konpainiaren zuzendari-laguntzailea da, eta Carles Santos konpainiako koreografoa. Dantza garaikidea zer den azaltzeko, hitzaldi-performance-a egingo du datozen egunotan, Bizkaian. Gaur, Zornotzan izango da, 20:00etan, Zornotza aretoan. Bihar, ordu berean, Elorrioko Arriola antzokian.

Nola bururatu zitzaizun dantza garaikidea jendeari azaltzeko ikuskizuna egitea?

Dantzari gisa 25 urtez aritu naiz, Kataluniako hainbat konpainiatan. Denbora horretan konturatu naiz jendeak beldurra diola dantza garaikide delakoari. Jendea arte plastikoetara hurbiltzeko saioak bazirela ikusi nuen, eta arrakasta handiz egiten zituztela. Horregatik, neure buruari proposatu nion lan hori egitea, dantzariaren ikuspuntutik, jendea hurbiltzeko. Nire esperientziaz baliatu nintzen horretarako. Hitz-ekintza deitzen diot nik emaitzari, dantza zertan den azaltzeko hitz egiteaz gain, gorputzarekin erakusten ditut dantza garaikide eta modernoaren ezaugarriak.

Dantza aurrez aurreko artea da, guztiz zuzena, eta, halere, azaldu egin behar da? Zer egiten ari gara gaizki?

Jende askok ez du ulertzen: zer egiten dute neska-mutil horiek lurrean? Zergatik egiten dituzte gauza xelebre horiek? Hau dantza bada, zergatik hasten dira hitz egiten bat-batean? Arte plastikoekin ere gertatzen zen hori, baina heziketa lana egin eta normala da orain. Nik dantzaren ezaugarriak azaltzen ditudanean, jendeak eskertu egiten du, horrek gero lagundu egiten dielako koreografiak ulertzen.

Dantza klasikotik garaikiderainoko ibilbidea azaltzen duzu. Ez al da tarte luzeegia ordubeterako?

Dantza klasikoa azaldu egin behar da perspektiba emateko, dantza garaikidea testuinguruan jartzeko, azken hau ez baitzen hutsetik sortu.

Garaikidean, batez ere Ameriketako Estatu Batuetako dantza moldez jarduten duzu. Zergatik?

Horiekin izan dut harreman handien, eta, beraz, nire bizipenen parte garrantzitsua dira. Europan ere sustraitu egin ziren horiek, eta eragin nagusia izan ziren, dantza-antzerkia agertu arte. Europako Rudolf Labanen dantza librea ezagutzen zen, baina dantza espresionista eta antzekoak apur bat itzalean geratu ziren, bi mundu gerrengatik.

Horiekin batera ez duzu inongo arazorik hip hop dantza sartzeko. Ikusleak zeureganatzeko modu erraz bat da?

Hip hopa ere gaurko dantzaren kulturaren parte da, eta dantza garaikidearen koreografoek hortik edaten dute hainbatetan. Hip hoparen urratsak erabiltzen dituzte dantzari askok. Halere, ez dut uste hip hopa etorkizuneko dantza klasiko gisa ikusiko denik, baina hiri dantzako tendentzia gisa ikusiko da, jazz dantzari lotuta, betiere. Etorkizuneko dantza klasikoa gaurko estiloen nahasketa bat izango da.

Bal al duzu dantza estilo bakoitzarentzat saio zehatzagoak egiteko?

Bai. Prestatzen ari naiz neoklasizismoaren inguruko hitz-ekintza. Horrez gain, hiru dantzen inguruko beste bat egin nahi nuke, hip hopa barne. Teoria lantzen ari naiz dagoeneko. Gidoia dudanean dantzaren historialari bati erakutsiko diot, esaten dudana zuzena dela ziurtatzeko. Ondoren, antzerkigile batekin arituko naiz, gidoari egitura emateko jendaurrean azaltzeko.

«Xalotasuna eta haurtzaroa goratzeko da nire musika, eta badu alde beldurgarri bat»

Kira Kira, musikaria.

Musikari eta artista islandiarrak Triku Festie jaialdia zabalduko du gaur, 21:00etan, Azkoitiko Matadeixen. Esperimentazioa lantzen du, baina alde naif atsegin batekin, ikusleekin bat egiteko.

Edu Lartzanguren. 

Kristin Bjork Kristjansdottir (Reykjavik, Islandia, 1977) musikaria eta artista da. Islandiako Kitchen Motors arte taldeko sortzailea da, eta uharteko hainbat musika taldetan hartu du parte. Duela hamar urtetik hona, Kira Kira izenarekin aritzen da agertokiaren gainean. Iaz, bigarren diskoa argitaratu zuen: Our Map to the Monster Olympics. Zuzenean, giro berezia sortzen du, agertokian bakarrik eta ohikoak ez diren musika tresnak erabiltzen.

Oana Tampanariu, itzultzailea.

Errumaniako Transilvania eskualdetik Bilbora heldu zen emakume eleaniztuna duela hamairu urte, euskaldun batekin maiteminduta. Errumaniarren aurkako aurreiritziez mintzatuko da gaur Iurretan.

Oana Tampanariu Transilvaniako Targu-Mures hirian jaio zen, 1971. urtean (Errumania). Hiriko populazioaren erdia bulgarieraz mintzo da, eta beste erdia errumanieraz. Etniarik handienetan hirugarrena ijitoak dira. Aniztasun horren ondorioz sei hizkuntza dakizki. Euskal herrian bizi da 1996. urtetik, eta urte askotan itzultzaile lanetan aritu da. Errumania ezagutu hitzaldia emango du gaur, 18:30ean, Iurretako Ibarretxe kultur etxean (Bizkaia). Euskal Herrian Errumaniaren eta errumaniarren inguruko topiko, aurreiritzi eta ezjakintasunaren kontra egunero egin behar izaten duen borroka kontatuko du.

Aitor Goñi, musikaria.

Argazkilaria: Lucia de Andres

Lendakaris Muertos taldeak diskoa eta bideoa grabatuko du zuzenean, gaur eta bihar Gasteizen egingo dituen bi kontzertutan. Agertokian sorturiko abiada eta kontzertuetako giroa jaso nahi dute.

Zuzeneko diskoa eta bideoa grabatuko du gaur eta bihar Lendakaris Muertos taldeak, 21:00etan, Gasteizko Jimmi Jazz aretoan. Taldeko abeslaria da Aitor Goñi Ibarretxe (Iruñea, 1974). Asko entzun dira taldearen Veteranos de la kale borroka, Gafas de pasta eta Vine, vi y me vendí abestiak. Goñik jakinarazi duenez, grabatu bezain laster audioa nahasten eta bideoa lantzen hasiko dira, eta litekeena da diskoa argitaratzea Durangoko Azokarako. Izenburua «sekretua» da oraindik.

«Ez naute aurki epaituko, orain jendeak ez lukeelako ulertuko ni preso sartzea»

Enric Duran, kapitalismoaren aurkako ekintzailea.

'Robin Bank' ezizena irabazi du ekintzaile katalanak, hainbat bankuri milioi erdi euro iruzur eginda kentzeagatik. 'Bizi al gaitezke kapitalismorik gabe?' hitzaldia emango du gaur Iruñean.

Robin Bank, edo Bankuetako Robin ezizena jarri zioten Enric Duran gizarte ekintzaileari (Vilanova i la Geltru, Katalunia, 1976), duela urtebete iragarri zuenean hainbat bankuri ia milioi erdi euroko iruzurra egin ziela. 68 mailegu eskatu zizkien 39 banku eta bestelako erakunderi. Lorturiko 492.000 euroak banku sistema salatzen dituzten hainbat aldizkari argitaratzeko erabili zituen. Maiatzaren 21ean irten zen kartzelatik, bi hilabete behin-behineko espetxealdian egon ondoren. Podemos vivir sin capitalismo? hitzaldia emango du gaur, 19:30ean, Iruñeko Zabaldi aretoan.

«Inork ez du homosexual agiririk, eta zailagoa da haientzat asiloa jasotzea»

Suniva Martinez, abokatua.

Sexu joeragatik jazarpena pairatzen dutenen asilo eskubideari buruzko jardunaldiak hasiko dira gaur, Donostian. CEAR erakundeko legelariak azalduko du errefuxiatu horien egoera Europan.

Sexu jazarpenagatiko asiloa-ri buruzko jardunaldiak hasiko dituzte gaur, Donostian. Gay, lesbiana eta transexualek euren herrialdeetan pairatzen duten egoeragatik Euskal Herrian asiloa eskatzen dutenean zelako oztopoak izaten dituzten azalduko du Suniva Martinezek (Bilbo, 1974). Errefuxiatuei laguntza ematen dien CEAR gobernuz kanpoko erakundeko aholkularitza juridikoko abokatua da Martinez.

«Hazkuntza idealizatzeari utzi behar diogu, horrek ez baitu krisia konponduko»

Carlos Taibo, idazlea.

 

 

'En defensa del decrecimiento' hitzaldia emango du gaur Madrilgo Unibertsitate Autonomoko irakasleak Iruñean. Lanaldia eta kontsumoa murriztea proposatzen du izenburu bereko liburuan.

Galiziako etorkinen seme, Madrilen jaio zen Carlos Taibo 1956an. Idazle eta editore da Taibo eta zientzia politikoak irakasten ditu Madrilgo Unibertsitate Autonomoan. En defentsa del decrecimiento hitzaldia emango du bihar 19:30ean, Caldereria kaleko hitzaldi aretoan. Lehenago, 17:00etan, izenburu berarekin aurten argitaratu duen liburua aurkeztuko du La Hormiga Atomica liburu dendan.

«Emakumearen gorputza gauza nazkagarria bihurtzen saiatu naiz, dantzaren bidez»

Leire Ituarte, koreografoa.

Argazkia: Sibophot

'Look at me, Bang Bang' dantza pieza estreinatuko du gaur artista bilbotarrak, La Fundicion aretoan. Hedabideek emakumeez ematen duten irudiaren kontra, begirada femenino ironikoa taularatu nahi du.

Look at me, Bang Bang koreografia estreinatuko du gaur Leire Ituartek (Bilbo, 1973). Ikus-entzunezko Komunikazioko doktorea da Ituarte, eta film teoria feministan aditua. Azken urteotan dantza sorkuntzan ari da, betiere emakumeen inguruko estereotipoak jorratzen. Bilboko La Funducion aretoan sortu du lana. Lan berria eta Azul en tres actos lanaren pasarte bat taularatuko ditu gaur eta bihar, 20:00etan, La Fundicionen.

«'Amalur' hitzarekin liluratu, eta diskoaren izenburuan erabiltzea erabaki nuen»

Haig Yazdjian, musikaria.

Euskarazko izenburua du armeniar jatorriko musikariaren azken diskoak, eta gaur joko ditu horko kantak lehen aldiz Euskal Herrian. Ekialde Hurbileko oud tresna jotzen hoberenetako bat da.

Guraso armeniarren semea, Sirian jaio zen Haig Yazdjian, 1959. urtean, eta Grezian bizi da azken 30 urteotan. Oud tresna jotzen birtuosoa da eta haren ahotsak denboraz harago eramaten du entzulea. Amalur diskoa argitaratu zuen 2007an, bere azken lana. Gaur aurkeztuko du lehen aldiz Euskal Herrian, 21:00etan, Kultur Leioako auditoriumean (Leioa, Bizkaia).

«Nik ez dut arazorik artista izateko, eta, behar denean, saltzaile»

Maiana Agorrodi, marrazkilaria.

Marrazkilaria, diseinatzailea eta My Jok World elastiko enpresako burua da artista lapurtarra. Bere lanaren funtsa azalduko du gaur, 19:30ean, Andoainen, 'Iparraldea Andoainen' jaialdiaren harira.

Maiana Agorrodi marrazkilaria eta diseinatzailea da (Uztaritze, Lapurdi, 1979). My Jok World enpresako burua da, eta elastikoak diseinatu eta saldu egiten ditu hainbat herrialdetan. Horrez gain, ETB3ko BURP! saioko gidoilaria da, besteak beste. Bere lana zertan den aurkeztuko du gaur, 17:00etan, Andoaingo Bastero kulturgunean. Aurkezpen dinamikoa agindu du, bideoen bidez.

Patrizia Muñoz, dokumentalgilea.

Euskal Herria Helmuga dokumentaleko irudi bat

Dokumentalista bilbotarrak 1950 eta 1960ko hamarkadan Euskal Herrian izan zen immigrazioa eta gaurkoa alderatzen dituen bideoa estreinatuko du gaur, Portugaleten, bi garaiotako protagonistekin. 

Euskal Herria Helmuga dokumentala estreinatuko du gaur Patrizia Muñozek (Deustua, Bilbo, 1978). Euskal Herrian 1960ko hamarkadan gertaturiko immigrazioa eta egungoa alderatzen ditu lanak. Portugaleteko udaletxearen ondoko Gizarte Zentroan (Bizkaia) aurkeztuko dute gaur lana, 19:30ean. Zuzendariaz gain, dokumentaleko bi protagonista izango dira aurkezpenean.

«Komikigintza oso sexista izan da, baina emakumeek errealistago bihurtu dute»

Josune Muñoz, literaturan aditua.

Argitaletxe independenteei buruzko jardunaldiak egingo dituzte, gaur hasita astebetez, Bilboko Areatzan. Skolastika literatura elkarteko kideak emakume komikigileen inguruko tailerra emango du bihar.

Bilboko liburu denda independenteen elkarteak (Cliblik) antolaturiko argitaldari independenteen jardunaldiak hasiko dira gaur, Areatzan. Datorren ostiral arte iraungo dute. Josune Muñoz (Bilbo, 1967) emakumeek idatzitako literaturan aditua da, eta Skolastika literatura elkartearen sortzailea. Emakumeen komikigintzaren inguruko tailer irekia emango du, bihar, 12:00etatik 14:00etara.

«Errazago lortuko nukeen arrakasta, gaurko edertasun ereduen araberakoa banintz»

Melissa Laveaux, musikaria.

Argazkilaria: Jean-Marc Lubrano

Haiti, Quebec eta Kanada bere baitan biltzen ditu musikariak, eta harridura sortu du, 'Camphor & Copper' diskoaren soiltasunarekin eta freskotasunarekin. Bilbon izango da gaur, BUM jaialdia irekitzeko.

Montrealen jaio zen Melissa Laveaux, 1985. urtean. Gurasoak haitiarrak ziren, Quebecera heldu berriak. Hazi, Ottawan hazi zen (Kanada). Laveauxek kontatzen duenez, haurra zenean amak txeke bat eman zion, piano klaseak ordaintzeko, baina galdu egin zuen. Horrek behartu zuen musika bere kabuz ikastera. Camphor & Copper diskoarekin ustekabea eman du. Gitarra, ahotsa eta txalo xume batzuekin, sekulako soinua eraikitzen du diskoan: soul, jazza, bossa nova, Haitiko kantak eta bere estilo propioa jorratzen ditu. Gaur, banda osoarekin arituko da, 21:30ean, Bilboko Kafe Antzokian.

«Gorputz fisikotik ia at pasatu nituen sei hilabete, eta horrek eraman ninduen abstraktura»

Killy Beall, artista.

Dagoeneko 60 urte baino gehiago daramatza artista miarriztarrak margotzen, grabatzen eta eskulturak egiten. Haren ibilbidea laburbiltzen duen erakusketa jarria dute Irunen igandera arte.

Gutxitan gertatzen da artista batek mende erdi oso baten joera nagusiak bere lanean laburbiltzea. Hori gertatzen da Killy Beallekin (Miarritze, Lapurdi, 1925). 60 urte pasatxo daramatza margotzen, grabatzen eta eskulturak egiten, eta 1940ko hamarkadako figuraziotik 1970eko margo materikoa ikus daitezke haren lanetan. Ibilbide luze hori azaltzeko, erakusketa jarri du, Paul Otsoarekin batera, Irungo Amaia kultur zentroan (Gipuzkoa). Azken egunak dira hura ikusteko, igandean itxiko baitute.

«Erakutsi nahi izan dut gauza asko aldatu zirela 1979. urtean, baina isilean»

Carles Guerra, artista.

Argazkilaria: musac

'Une erradikalei egindako monumentua' instalazioa edukiko du irailaren 6a arte artista eta kritikari katalanak Rekalde aretoan, 1979. urte itxuraz gatzik gabekoaren garrantzia nabarmentzeko.

Artista, arte kritikaria eta teorialaria da Carles Guerra (Amposta, Katalunia, 1965). Fulbright beka baten bidez, New School for Social Research eskolan ikasi zuen 2006. urtean. Une erradikalei egindako monumentua instalazioa dauka jarrita Bilboko Rekalde aretoan. 1979. urtearen inguruko hausnarketa egiten du.

«Antzerkiaren magia sortzen dugu, baina trikimailua agerian utzita»

Iñigo Etxebarria, aktorea. 

Antzerkia, umorea eta zuzeneko musika nahasten ditu Ron Lala konpainiak. Bilbon jaiotako aktorea taldeko partaidea da, eta, gaur, 'Mundo y final' antzezlana taularatuko du Amurrion.

Bilbon jaio zen Iñigo Etxebarria 1975. urtean, baina gurasoen lana zela eta, Madrilera eraman zuten nerabe zela. Antzerkigintzan lan egiteaz gain, zineman aritu da -No somos nadie, Jordi Mollarena-. Mundo y final lana antzeztuko du gaur, 21:00etan, Amurrio Antzokian (Bizkaia). Ron Lala taldeko lau kiderekin batera, antzeztu eta musika egingo du zuzenean, apokalipsia umorez hartzeko.

«Ikusteaz gain, jendeari loreak sentiaraztea nahi izan dut ariketa honetan»

Mamen Mari, argazkilaria.

'Hizketan egitura batekin' erakusketan, loreak hartu ditu gaitzat, lehen aldiz, argazkilari donostiarrak. Gizakiak erretratatzen ohituta, salbuespena egin du, jendea loreak begiekin ukitzera gonbidatzeko.

Mamen Mari argazkilari donostiarrak Hizketan egitura batekin erakusketa du jarrita Gipuzkoako Argazkilari elkartean. Loreak dira 30 argazkion protagonista. 50 bider 60 zentimetroko irudiak dira. Eibarren, Bilbon, Iruñean eta Katalunian egon da ikusgai erakusketa. Donostian abuztuaren 26a arte izango da, Donostimagen jaialdiaren harira.

Donostiako Urgull mendian lore batekin mintzatu zinen, eta elkarrizketa hartatik argazki sail honetarako ideia atera zenuela diozu.

Horrela esanda, erotuta nagoela dirudi, baina askotan hitz egiten dut erretratatzen ditudanekin.

Zuk normalean pertsonak erretratatzen dituzulako izango da hori. Nolatan, orain, loreak?

Jendearekin lan egiten ohituta nago, eta hori da gehien asebetetzen nauena. Hori da nire lan osoan, gizakia ez den osagaiekin egin dudan argazki sail bakarra. Lore puskak dira, erretratatu ditudanak, testura askoko hondoekin eta kolore, argi eta konposizio jolas indartsuekin. Loreak aukeratu ditut, niretzat hori ariketa bat izan arren, ederra izatea nahi nuelako.

Loreak, halere, kolorearekin lotzen dira normalean. Zuk, berriz, ehundurak nabarmendu dituzu. Zergatik?

Ikusteaz gain, loreak sentiaraztea nahi nuelako, ukitu ahal izatea. Argazki digitalak dira. Argiarekin eta unearekin egin dut lan. Lorea estudioan jarri eta hondo neutroagoak jarri dizkiet. Loreak jarri eta hainbat egunetan zain egon naiz hura nik nahi nuen bezala egon arte. Oso gutxi ukitu ditut gero ordenagailuan, errebelatzeko orduan eman ohi den ukitu txiki hori emateko baino ez.

Loreak erabiltzea klasikoa da argazkilarien artean.

Aukera asko ematen dituztelako kolore, forma eta testurarengatik. Ederra da horiekin lan egitea.

Zuretzat esperimentua izan dela esan duzu. Zein ondorio atera duzu?

Ariketa izan da argazkigintza eta pintura elkartzeko. Oso piktorikoak dira irudiak. Erronka izan da niretzat izadi hilak egitea; hau da, ohi ez dudana egitea. Errazagoa da, noski, izadi hilekin lan egitea. Ez dira kexatzen, eta eskura dituzu nahi duzunean. Halere, ez dut berriz hartuko gaia. Jarraituko dut gehien maite dudanarekin: giza irudia.

Erakusketa ikusten dutenek ere loreekin hitz egitea nahiko zenuke?

Ondo legoke, oso ondo pasatzen delako. Nik ikusi dudana erakustea nahiko nuke eta horrekin gozatzea.

«Zientzia konplexutasunera hurbiltzen ari da orain, eta, horri esker, berriz artera»

Joaquin Ivars, artista.

Artista eta medikuntzako lizentziaduna da sortzaile andaluziarra. Arteari eta konplexutasunaren zientziei eskainiriko mintegi bat koordinatzen ari da, eta hitzaldi irekia emango du gaur, Artelekun, Donostian.

Zientzia eta artearen arteko harremanez hitz egiteko pertsona egokia dirudi Joaquin Ivarsek (Malaga, Espainia, 1960). Arte ederretako doktorea eta medikuntza eta kirurgiako lizentziaduna da. Ivars ari da koordinatzen Y+Y+Y Artea eta Konplexutasunaren Zientziak, Artelekun (Donostia) egunotan egiten ari diren mintegia. Gaur mintzatuko da, 17:00etan, Juan Luis Morazarekin. Hitzaldi irekia eta doakoa da.

«Haurrei bluesa irakasten hasi naiz, irratian jartzen dietena nazkagarria delako»

Otis Grand, musikaria.

Bluesaren fanatikotzat du bere burua, eta BB King zein Albert Collinsen musika garbi gordetzen saiatzen da. Gaur entzun ahalko da Tolosan haren musika, Tolosandblues jaialdia amaitzeko.

BB King musikariak bere ondorengotzat hartu zuen Otis Grand (Oakland, Kalifornia, AEBak). Aita libanoarra zuen Grandek, eta Libanon, Trinidaden, Parisen eta New Yorken hazi zen. Londresen bizi da egun, eta bluesaren garbizaletasuna goraipatzen du musikaren bidez. Tolosan joko du gaur, 22:30ean, Plaza Berrian.

Beti esan duzu zorionekoa izan zinela gaztetan, 1960ko hamarkadan ez zenuelako entzun orduan modan zegoen musika. Zergatik diozu hori?

1960ko hamarkadaren hasieran zorte handia izan nuen Oaklanden, Kalifornian bizitzeagatik. Hiri beltza zen, ontziolak zeudelako han. Euren irrati propioak zituzten, eta ehunka blues areto zeuden. Irratian BB King, Ray Charles... eta halakoak entzuten ziren, ez gaur entzuten den kaka zaharra. Horrela sartu zitzaidan bluesaren birusa.

Askok garbizale adjektiboa iraintzat hartzen dute. Zu harro zaude bluesaren garbizalea izateagatik?

%100 garbizalea naiz, eta harro nago. Frantziako kazetari batek galdetu zidan lehengoan: «Konturatu al zara benetako eta egiazko blues musikari azkenetakoa zarela?». Ez nuen inoiz modu horretan ikusi, baina egia da. Gazteek ez dute benetako bluesa jotzen, Buddy Guy berak ez du benetako bluesik jotzen, rock izarra izan nahi du. Jendeak esaten dit: «Zozoa zara, diru pilo egin zenezake Marshall anplifikatzaile handi batekin joz gero». Baina nik ez dut nahi, blues, klasiko zaharra gustuko dudalako, benetakoa delako.

Baina bluesa ere ez zen hutsetik jaio, beste musika zaharragoren moldaketa da. Zer zentzu dauka, orduan, une bateko soinuari eustea eta gainerakoa usteltzat jotzea?

Zoritxarrez, gazteek bluesa maite dutenean eta jotzen hasi nahi dutenean daukaten erreferentzia bakarra Stevie Ray Vaughan da. Stevie tipo jatorra da, eta maisu zaharretatik dena ikasi du, baina bluesa harago doa, Stevie Ray Vaugham baina askoz atzerago. Penaturik esaten dut ez dudala gazte bakar bat ere ezagutu BB King edo Albert Collins entzun edo jotzen duena. Gogoratu ere ez dituzte egiten, eta lotsagarria da.

Horregatik abiatu duzu Bluesa Eskoletan egitasmoa, Ingalaterrako hegoaldeko ikastetxeetan?

Hasteko, oso fanatikoa naiz nire bluesarekin, horretaz hitz egin dezaket egunean 24 orduz. Musikariak nire taldetik bota egiten ditut ez badute benetako bluesa jotzen. Bluesak historia luzea du, eta, egia esan, antropologiaren ikuspuntutik azter dezakezu Afrikako mendebaldetik AEBetako esklaboetara arte. Beraz, hori guztia haurrei irakasteko garaia zela pentsatu nuen, irratian entzuten dutena nazkagarria delako, erabat faltsua. Eskoletara joaten naiz, eta derrigorrezkoak dituzten bi ordutan erakusten diet bluesaren historia, eta gitarrarekin azaltzen diet. Eurek gustuko duten musika oro bluesetik datorrela erakusten diet: 'Black Sabbath gustuko al duzue? Haien musika blues riff-ak baino ez dira'.

Halako irakaspenik emango diguzu gaur Tolosan?

Mingo Balaguerrekin joko dut, eta nire piano jotzailea eramango dut. Nire haize banda eraman nahi nuen, baina egongo da horretako aukera hurrengoan. Badira hamar urte ez naizela Euskal Herrian izan, eta desiratzen ari naiz itzultzeko.

«Beranduegi da Francoren esklaboei justizia egiteko, baina aitortza zor diete»

Fernando Mendiola, historialaria.

Nafarroan frankistek esklabo izan zituztenen inguruan mintzatuko dira gaur, Donostian, Mendiola eta Edurne Beaumont ikerlariak, eta haien inguruko dokumentala eta erakusketa ikusi ahal izango dira.

Esclavos del franquismo en el Pirineo liburua argitaratu zuen 2006an Fernando Mendiola historialariak (Santurtzi, Bizkaia, 1966), Edurne Beaumontekin batera. Nafarroan errepideak egiten esklabo izan zituztenen afera ikertu zuten liburuan. Iruñeko Eguzki Bideoak Desafectos dokumentala sortu zuen gero, liburuan oinarrituta. Horrez gain, erakusketa antolatu dute garai hartako argazki eta lekukotasunekin. Gaur, Mendiola eta Beaumont entzuteko eta bideoa zein erakusketa ikusteko aukera egongo da, 19:00etan, Donostian, Ernest Lluch kultur etxean.

«Musika munduaren azken mohikanoak gara organo jotzaileak»

Aitor Olea Juaristi, organo jotzailea.

Bergaran organoa irakasten hasiko da aurki musikari durangarra, Alemaniatik Gipuzkoako herrira ekarri berri duten Oberlinger organoarekin. Gaur, tresna aurkeztuko dute, kontzertu baten bidez.

Organo jotzaile berriak trebatzen hasiko da aurten Aitor Olea Juaristi irakaslea (Durango, Bizkaia, 1969) Bergarako Santa Marina elizak erosi berri duen organoarekin. Oberlinger etxeko tresna Alemaniatik ekarri dute eta parrokiako museoan jarri dute. Gaur organoa aurkezteko kontzertua emango dute Oleak eta Maria Jesus Ugalde Sopranoak, 19:30ean.

«Solstizioko kontzertua handiegia bilakatzen bada, sekretuan egingo dugu»

Migel Zeberio, Et Incarnatus orkestraren zuzendaria.

Udaren hasierako une magikoa ospatzeko, baso batean kontzertua antolatzen du Et Incarnatus hari orkestrak. Bihar egingo dute hamargarren urtez, Tolosa inguruko pagadi eder batean.

Euskal Herrian udako solstizioa ospatzeko egiten diren ekitaldi berezienetako bat antolatzen ari da Migel Zeberio (Tolosa, Gipuzkoa, 1966). Et Incarnatuz harizko orkestra zuzentzen du Zeberiok. Bihar, 19:30ean, X. Solstizio Kontzertua emango du orkestrak, Tolosa inguruko baso batean. Iraolako Zuloa izeneko pagadian bilduko dira musikariak eta entzuleak, naturaren udako lehen soinuez gain, musika entzuteko.

«Rock-and-roll kontzertuak erritual aspergarria izaten dira askotan»

Sergio Llanos, musikaria.

Eureka Hot 4 taldeak 'World Champions' diskoa plazaratu du, Gaztelupeko Hotsak zigiluarekin. Bilbon aurkeztuko dute gaur, 21:30ean, Kafe Antzokian, Capsulako bilbotarturiko argentinarrekin.

Eureka Hot 4 taldeak lehen disko luzea aurkeztuko du gaur, 21:30ean, Bilboko Kafe Antzokian. Esperientzia handiko musikariek osatzen dute laukotea, eta punk-rocka beste hainbat estilorekin nahasten dituzte. Sergio Llanos taldeko ahotsa eta gitarra jotzailea da (Bilbo, 1974). Athom Rhumba eta Yogur taldeetatik pasatu ondoren, Eureka Hot 4 taldea sortzea erabaki zuen 2005ean, Gotzon Garai eta Josu Urkidirekin. Gero batu zitzaien Zalakain Garcia baxu jotzailea.

«Swansekin eginikoaz harro nago; baina, bakarka, bidea libre uzten diot nire etorriari»

Jarboe, musikaria.

Rock eta 'performance'-aren arteko ikuskizuna emango du gaur New Yorkeko underground eszenako erregina beltzak, lehen aldiz Euskal Herrian. Greziako Naer Mataron taldearekin partekatuko du oholtza.

New Yorkeko undergroundaren erregina beltza da Jarboe La Salle Deveraux (Mississippi, Ameriketako Estatu Batuak) 1980ko hamarkadan Michael Girarekin batera Swans taldea sortu zuenetik. 1998tik bere kabuz dabil, rocka eta performance-a nahasten. Gaur Barakaldoko Edaska aretoan joko du, 20:30ean (Bizkaia).

«Ekoizle eta aktore izateko aukera ematen digu hiru dimentsioko animazioak»

Thierry Saldou eta Laurent Hiriart, artistak.

Middle Classe bikotea osatzen dute artista baionarrek. Grafitia, argazkigintza, bideoa eta animazioa jorratzen dute. Euren lana ikusgai jarri dute Donostiako Parte Zaharreko Noventa Grados galerian.

Grafitia, bideoa, argazkilaritza eta animazio lanak egiten ditu Middle Classe bikoteak. Taldeko kideak dira Thierry Saldou (1977) eta Laurent Hiriart (1978) baionarrak. Une Étrange Affaire erakusketa dute jarrita Donostiako Parte Zaharreko Noventa Grados galerian, ekainaren 27a arte. Hiru dimentsioko animazioak jarri dituzte ikusgai, tartean euren buruak protagonista dituena.

«Beat kultura bizirik dago, eta nire lagun askok horri eusten diote, jakin gabe»

Jolie Holland, musikaria.

Tom Waits du zaleen artean Texasko kantariak. Gaur Donostian eta bihar Bilbon arituko da, bere denboraz gaindiko kantak taularatzen eta 'The Living and The Dead' azken diskoa aurkezten.

Folka, countrya, jazza eta bluesa nahasten ditu Jolie Holland musikari estatubatuarrak (Houston, 1975). Tom Waits du zaleen artean, eta haren zigiluan grabatzen ditu diskoak. The living and the Dead diskoa aurkeztuko du gaur, 20:00etan, Gazteszenan, Mursegorekin. Bihar, Bilbon joko du, 20:00etan, Abokatuen Elkargoan eta doan.

«Margotzen ditudan pertsonaiak itsusiak dira, gizakiok itsusiak garelako»

Barbara Stammel, margolaria.

Aspaldi bizi da Euskal Herrian artista alemaniarra, eta onartzen du hemengo gatazkak eragina izan duela bere lanean. 'Pertsonaiak' erakusketa zabalduko du gaur Urretxun, giza buruak ardatz.

Pertsonaiak erakusketa zabalduko du gaur, 19:00etan, Barbara Stammelek (Soecking, Alemania, 1960). Aspaldi bizi da Gipuzkoako Getarian, eta handik, giza buruak margotzen ditu. Erakusketa zabalik egongo da ekainaren 28a arte, Urretxuko Juan Lizarazu erakustokian (Gipuzkoa).

«Artistak munduaren jabe izango dira 2020rako, uzten badiote apaingarri izateari»

Pierre Bongiovanni, artista.

Argazkilaria: Soft Power

'Zientziaren oraina, artearen etorkizuna' hitzaldia emango du Bordeleko artistak, Artea, biopolitika eta teknologiaz hausnartzeko Amarika Egitasmoak antolaturiko Soft Power ekitaldiaren barruan.

Artista eta kulturaren ikertzailea da Pierre Bongiovanni (Bordele, Frantzia, 1949). Belforteko Bideo Sorkuntzarako Nazioarteko Zentroa eta Parisko La Gaite Lyrique arte gunea zuzendu ditu. Performance-a eta filmak egiten ditu egun, eta Sklunk! Interneteko aldizkaria argitaratzen du. Igurtzi aiurbedikoak emango ditu gaur, performance gisa, Gasteizko Amarika aretoan, 10:00etatik, 14:00etara. Arratsaldean, Zientziaren oraina, artearen etorkizuna hitzaldia emango du, 19:00etan, Arabako Lurralde Historikoko Agiritegian.

«Gaur gaztea eta emakumea izatea dena aldi berean egin nahi izatea da, eta ez iristea»

Rita Zipora, musikaria.

 

'Rush' musika eta antzerki ikuskizuna Herbehereetatik kanpo taularatuko du gaur, lehen aldiz, Amsterdamgo kantariak. Bilboko Kafe Antzokian egingo den ACT jaialdia aukeratu du estreinaldirako.

Jazza ikasten ari da oraindik Musikaren Hagako Errege Eskolan, baina dagoeneko bigarren musika-antzerki lana sortu du Rita Zipora abeslari eta sortzaileak (Amsterdam, Herbehereak, 1987). Lehen aldiz Rush (Presa) lana ikusi ahalko da Herbehereetatik kanpo gaur, 21:30ean Bilboko Kafe Antzokian, ACT jaialdian.

«Arazoa izan naiz, ideiak dituen andre bat izateagatik eta, gainera, portugaldarra»

Dulce Pontes, musikaria.

Argazkilaria: Jorge Simao

20 urte daramatza agertokietan fadoaren berritzaile, kantari eta sortzaileak, eta bere ibilbidea aztertuko du gaur Tolosan, taldearekin eta fitxatu berri duen Joxan Goikoetxea akordeoilariarekin.

Fadoaren pizkundean ezinbestekoa da Dulce Pontes musikaria (Montijo, Portugal, 1969). 40 urte bete ditu aurten, eta 20. urteurrena agertokietan. Hori ospatzeko, Momentos diskoa argitaratu du, bi hamarkadako ibilbideko unerik esanguratsuenak kontatzeko abestien bidez. Tolosan entzun ahalko da Pontesen ahots gazi-gozoa, gaur, 20:30ean, Leidor antzokian.

«Euskal feminismoa munduko indartsuenetako bat da, baina kutsu puritano handia du»

Itziar Ziga, idazlea.

Emakumeen glamour ironikoa eta urdanga kategoria berreskuratzeko beharraz mintzatuko da gaur, Errenterian, 'Devenir perra' liburuaren egilea, Bartzelonako post-porno eszenako kide batekin batera.

«Muturreko feminitate subersiboen» inguruan mintzatuko da gaur Itziar Ziga idazlea bere jaioterrian (Errenteria, Gipuzkoa, 1974). Bartzelonan bizi da aspaldi, eta Devenir perra liburua argitaratu du aurten (Urdanga bihurtu). Idazlearekin batera izango da Veronika Arauzo, liburuko protagonistetako bat. Gaur, 19:30ean, Mikelazulo kultur elkartean.

«Sexualitatea genitalizatzen dugu, eta gero birjinak izateko eskatzen diegu gure alabei»

Elizabeth Olaskoaga, sexologoa.

'Etxean eta eskolan ematen dugun sexu heziketa' hitzaldia emango dute gaur Eibarren Olaskoaga eta Kotte Susperregi sexologoek, eta, besteak beste, abortuaz eta biharamuneko pilulaz jardungo dute.

Etxean eta eskolan ematen dugun sexu heziketa hitzaldia emango du gaur Elizabeth Olaskoaga sexologoak (Hondarribia, Gipuzkoa, 1965) Kotte Susperregirekin batera, 17:00etan, Portalean. Gurasoei zuzenduriko hitzaldia da.

«Japonian txikitatik pairatu nuen diskriminazioarengatik dut interesa beste herrietan»

Yoshiki Nagayama, musikaria.

Turtle Island taldeko sortzaile eta abeslariak musika errebeldeak Japonian duen gorakada nabarmentzen du. Euskal Herrian bira egiten ari dira egunotan, disko berria aurkezten. Gaur Atarrabian joko dute.

Turtle Island taldeko abeslari eta kantugilea da Yoshiki Nagayama (Toyota, Japonia, 1976). Japoniako inauteri musika tradizionala, punka, rocka eta ska nahasten ditu taldeak. Hamalau musikari biltzen dira agertokian, eta erritmo sendoa eraikitzen dute perkusio tresna tradizionalekin. Lehen bira egiten ari dira Euskal Herrian. Gaur, 20:30ean, Atarrabiako jaietan joko dute (Nafarroa). Ostegunean, 21:30ean, Bilboko Kafe Antzokian izango dira, eta, ostiralean, 22:30ean Tolosako Bonberenean (Gipuzkoa).

Zergatik Turtle Island izena?

Omenaldia da mundu osoko aborigenei. Kultura aborigenetan genuen interesak bultzatu gintuen izena aukeratzera. Sustrai sakonak dituen oro interesatzen zaigu. Hitzak gizarte arazoez mintzo dira: ingurumena, gerra... Baina protesta taldea barik, kontatzen dugu gizakiak nola egiten dien aurre gizarte modernoak ezartzen dizkion oztopoei.

Ez al da harrigarria zuek teknologiaren eta autogintzaren Toyota hirikoak izatea eta interesa izatea tribuetan eta kultura aborigenetan?

Ni Japonian jaio nintzen, baina jatorria Korean daukat eta Japoniako legeen arabera, korearra naiz. Txikitatik horrela diskriminatuta izanik, gaztetatik interesatu zaizkit diskriminazioa pairatzen duten beste herri eta kulturak. Diskriminazioa arindu egin da azken 20-30 urteotan, baina oraindik geratzen dira halako legeak Japonian.

Horregatik interesatzen zaizue Japonian bazter geratu den musika tradizionala, inauterietakoa kasu?

Edozein gazte bezala, atzerriko musikarekin hazi ginen: reagge, punk... Baina bertako musika aintzat hartzea garrantzitsua dela iruditzen zaigu. Horregatik, rock-and-rollzale belaunaldikoak bagara ere, Japoniako musika tradizionalaren eragina gordetzea erabaki genuen. Musika matxinoa eta mestizajearena genero berria da Japonian, eta lekua hartzen ari da industrian. Duela 8-9 urte inori ez zitzaion hau interesatzen, baina gaur Fermin Muguruzaren diskoak Tokioko dendarik handienetan daude. Japonian izan zen lehen aldian, hogei entzuleren aurrean jo zuen; azkenean, 25.000 pertsonen aurrean.

Zuen zuzenekoak oso indartsuak dira.

Kontzertuetan asko nekatzen gara, baina arnasketa teknikak erabiltzen ditugu indarrak neurtzeko lur jota ez geratzeko.

Zer da errazago, japoniarrak dantzan jartzea ala euskaldunak?

Euskaldunen erantzuna oso beroa izan da. Jendeak ez duela ulertzen jakiteak eta, halere, halako erreakzioa ikusteak poza bikoizten du.

«Datozen 20-30 urteetan musika talentu eztanda ikaragarria ikusiko dugu»

Philip Glass, konpositorea.

Musika errepikakorraren aitatzat jotzen dute konpositore estatubatuarra, XX. mendearen amaierako sortzailerik eraginkorrenetako bat. Bere ganbera musika joko du Bilbon gaur.

Askotan minimalista hitza erabili izan dute Philip Glassen musika sailkatzeko (Baltimore, Ameriketako Estatu Batuak, 1937), baina berak hitza baztertzen du, eta nahiago du «egitura errepikakorra duen musika» gisa deskribatzea. Ganbera lanak eskainiko ditu gaur, 20:00etan, Bilboko Arriaga antzokian. Bera pianoan arituko da, Wendy Sutter txeloan eta Mick Rossi perkusioan.

«Zainketa aringarriak eutanasiaren antidotoa direla esatea gezurra da»

Luis Montes, sendagilea.

Espainiako eskuinak 'Heriotza doktorea' ezizena jarri zion Madrilgo Severo Ochoa ospitaleko larrialdietako buru ohiari. Epaitegietako batailak irabazita, eutanasiaz mintzatuko da gaur Donostian.

Madrilgo Severo Ochoa erietxeko larrialdi zerbitzuetako burua zen Luis Montes (Salamanca, Espainia, 1949), 2005. urtean, Madrilgo Autonomia Erkidegoko Gobernuak 400 gaixo hil izana egotzi zionean. Gaixoei lasaigarri dosi hilgarriak ematea egotzi zieten Montesen taldeko zortzi sendagileri. Kasuak eztabaida gogorra eragin zuen Espainiako gizartean. Hiru urteren buruan, salaketa baztertzea erabaki zuten epaileek. Muerte digna, mitos de los cuidados paliativos izenburupean, hitzaldia emango du Montesek gaur, 19:00etan, Kutxaren aretoan (Arrasate Kalea, 12).

«Eskolan ez digute Gurseko kontzentrazio esparruaz hitz egin, hementxe egon arren»

Pierre Johann Suc, koreografoa.

Oroimen istorikoarekin nola jokatzen dugun aztertzeko, 'road movie' bat egin du dantzariak, euskaldun askoren presondegi izaniko Gurseko atxiloketa gunetik Auschwitzerako bidaia kontatzeko.

Pierre Johann Suc koreografoak (Tarbes, Okzitania, 1978) De Gurs à Auschwitz filma aurkeztuko du gaur, 21:30ean, Hazparneko Ttattola Gaztetxean (Lapurdi). Eddy Crampes musikariarekin elkarlanean egindako errepide filma da lana, eta bi artistek Gourseko kontzentrazio esparrutik Poloniakora kamioi batean eginiko bidaia kontatzen du.

«Banuen neure burua euskal kanta herrikoietatik behingoz askatzeko gogoa»

Miren Fernandez, musikaria.

Telebistan euskal kantak abesten hainbat urte eman ondoren, berak eginiko kantuak baino ez dituen errepertorioa aurkezteko urratsa egin du sortzaileak. Gaur Zarautzen arituko da taldearekin.

Urte ugari daramazki musikaren munduan, baina, lehen aldiz, soilik berak sorturiko abestiz osaturiko errepertorioa aurkezten ari da egunotan Miren Fernandez (Azpeitia, Gipuzkoa, 1977). Haren kantak entzuteko aukera egongo da gaur, 21:00etan, Zarauzko Euskalduna tabernan. Antxon Sarasuak lagunduko du pianoarekin, Iñaki Olidenek eskusoinuarekin eta Amaiur Cajaravillek kontrabaxuarekin.

«Multinazionalen mundutik gatoz, eta badakigu haien tresnak erabiltzen»

Cynthia Viera, marketinean aditua.

Irudi agentzietan urteak lanean eman ondoren, publizitatearen armak hartu eta marken munduari beste begirada bat ematea erabaki zuen PSMJ bikoteak. Bilbon dute erakusketa, tartean zentsuratutako lanak.

PSMJ arte bikoteko kidea da Cynthia Viera (Las Palmas, Espainia, 1973). Irudi agentzien eta konpainia handien munduan lanean aritu ondoren, mundu horren inguruko beste begirada bat plazaratzea erabaki zuen Pablo San Joserekin batera. Bikoteak Berlindik egiten du lan egunotan, eta haien lana ikusgai dago, ekainaren 26a arte, Bilboko Marzana Espazioan.

«Woodstock une utopikoa izan zen, eta hori partekatu nahi dut nire irudiekin»

Elliott Landy, argazkilaria.

Woodstockeko Jaialdiko argazkilari ofiziala izan zen Elliott Landy (New York, AEBak, 1942). 1969ko abuztuaren 15etik 18ra, dozenaka argazki atera zituen, XX. mendeko musika herrikoia aldatu zuen jaialdi erraldoian. Elliott Landyren argazkiak daude ikusgai Bilbon.