«Finlandiako ipar-aurora ekarri nahi dut Bergarara, nire 60. urteko erronka gisa»

Ramon Aranzabal, artista.

Arkitektura, musika, dantza, argia eta pintura batzen dituen ikuskizun bat antolatu du margolari arrasatearrak; bi urteko lana, behin eta leku bakarrean ikustekoa den artelan erabatekoa egiteko.

Ramon Aranzabal (Arrasate, Gipuzkoa, 1950) Fagor kooperatibako kide izan zen, 2008. urtean erretiroa hartu zuen arte. Ordurako, hamahiru bat urte zeramatzan margotzen, eta gaur hori da bere eginkizun nagusia. Gau magikoak Munibeko plazan ikuskizuna pentsatu eta antolatu du, eta gaur emango du, 22:30ean, Bergarako Munibe plazan. Arkitektura, margoa, musika, dantza eta argi efektu bereziak bateratuko dira.

Erretiroa lasai bizitzeko hartzen dute batzuek. Nola bururatu zitzaizun zuri halako ikuskizuna antolatzea?

Neuk ere ez dakit zehazki nola izan zen. Urteak dira honetan nabilela. Sibeliusen musika entzuten, Tuonelako Beltxarga poema sinfonikoa, alegia, jakin-mina piztu zitzaidan. Tuonela hori non dagoen ikusi nahi nuen, Finlandian hainbatetan izan naizelako, lanean zein oporretan. Tuonela, ordea, asmaturiko leku bat da: heriotzaren lurpeko mundua da, Finlandiako mitologian.

Infernu mota bat, alegia?

Ez da infernua, purgatorioa baizik. Ibai beltza dago horretan, eta han, beltxarga. Hortik abiatzea bururatu zitzaidan. Finlandiako istorioa Bergarako Munibe plazara ekartzea pentsatu nuen. Toki zoragarria da: XVI. eta XVII. mendeko jauregiz beteta dago, apaiztegia... «Hau da lekua!» esan nuen. Tuonelako mitotik abiatuta, neuk asmaturiko istorioak dena lotuko luke: arkitektura, musika... Argi nuen ez nuela ohiko erakusketa bat egin nahi, baizik eta zer edo zer ezberdina, aberatsagoa.

Zenbat denbora antolatzen?

Bi urte behar ditu egitasmoak osatzeko. Une zailak ere izan dira, finantzaketa bilatzerakoan. Istorioa argi eztanda handi batekin amaitzen da, ipar-aurora bat agertzen da plazan. Edorta Kortadi arte kritikariari gustatu zitzaion ideia, eta testu bat idatzi zidan, eta horrekin bankuetara jo nuen diru eske. «Orain une zaila da», esan zidaten, «egitasmo indartsua da; zergatik ez duzu bi urte itxaroten?». Nik ezetz, une zaila delako orain egin behar zela, erronka zela.

Musiraka dantza taldeak jarriko dio mugimendua ikuskizunari, baina nola sortu da koreografia?

Performance-ak bi zati izango ditu: lehenean, Sibeliusen Finlandia poema sinfonikoa entzungo da, eta horretan, dantzariek kontatuko dute istorio osoa. Beraiek sortu dute koreografia. Nik ildoa baino ez diet markatu. Ez dute inoiz dantza klasikorik egin, baina ikusi duten guztiak harrituta geratu dira.

Ikuskizuna udako solstizio garaian egitea kasualitatea izan al da?

Ez, arrazoi askorengatik nuen data jarrita ekainaren 23-24rako. Baina 23a egun kritikoa da, sua egiten delako plazan. Beldurra ematen zidan, margoak erraldoiak direlako. Zortzi metroko oihal bat eskura dago, eta beldur nintzen sua hartuko zuela edo norbaitek margotuko zutela. Azkenean, 25ean egitea erabaki nuen, solstizioaren magia harrapatuko duelakoan. Lau argi dorre eta watt piloa jarriko ditugu, magiari laguntzeko.

Merezi du horrenbesteko lana hartzea une eta leku bakarrerako ikuskizun bat egiteko?

Horrela dago pentsatuta. Hau ezin da edozein lekutan ipini, 60 metro oihal daude kolorez margotuta. Plaza honetan badago niri aproposa iruditzen zaidan ordenua. Ez nago itxita, halere. Baina hau, nire 60. urterako erronka da.

«Zaborra atez ate biltzea izugarri interesgarria da, jendea hezi egiten duelako»

Manuel Toharia, zientzia dibulgatzailea.

 

 

 

 

'Acabar con la civilización del desperdicio' hitzaldia emango du gaur zientziazale madrildarrak Donostiako udaletxean. Hondakinak kudeatzeko gaurko eredua amaitu dela dio.

Fisikan lizentziaduna da Manuel Toharia (Madril, 1944), baina ezagunagoa da zientzia herritarrei ulertarazten eginiko lanarengatik. Acabar con la civilización del desperdicio (Alferrik botatako gauzen zibilizazioa amaitu) hitzaldia emango du gaur, 19:00etan, Donostiako udaletxean. Zaborrekin zer egin erabakitzeko eztabaida pil-pilean dagoenean ekarri du Kristina Enea Fundazioak Gipuzkoako hiriburura .

«Japonia eta Euskal Herria oso urrun daude, baina kulturek badituzte loturak»

Raul Santesteban, grabatugilea.

Aizkolariak, pilotariak, poxpolinak eta bestelako pertsonaiak Japoniako grabatuen estiloarekin landu ditu Lizarrako artistak, eta erakusgai jarri ditu irudiok Errenteriako Mikelazulo Kultur Elkartean.

Raul Santesteban (Lizarra, Nafarroa, 1973). Iruñeko Arte eta Ofizioen eskolan ikasi zuen grabatugintza. Euskiyo-e erakusketa jarri du Errenteriako Mikelazulo Kultur Elkartean (Gipuzkoa). Japonian grabatuei ukiyo-e esaten diete, eta Santestebanek hango estetika Euskal Herriko gaiak jorratzeko erabiltzen du. Ekainean ikusi ahal izango da 11 grabatuko bilduma.

«Politikak ez du zerikusirik etikarekin edo arrazoiarekin, eta irabazteko egin behar da»

Joseba Ariznabarreta, pentsalaria.

Argazkilaria: Dani Blanco / ARGIA

'Asimilazio politikoa' hitzaldia emango du gaur Orreaga taldeko kideak Usurbilen. Euskal Herriko gaurko klase politikoa aldamenetik kentzeko eskatzen du, eta biolentzia ezinbestekoa dela dio.

Filosofia irakaslea izan zen Joseba Ariznabarreta (Galdakao, Bizkaia, 1936). Euskadi, aproximación política liburua argitaratu zuen duela hamar bat urte, eta Pueblo y poder 2007an. Orreaga taldekoa da. Asimilazio politikoa hitzaldia emango du gaur, 19:00etan, Sutegin, Usurbilen (Gipuzkoa).

«Espiritualitate merkearen garaian, komeni da gogoratzea gorputza besterik ez dugula»

Rikardo Arregi, poeta.

 

Txomin Badiola. The War is Over.

 

 

Txomin Badiola artistaren 'The War is Over' argazkiaren inguruan mintzatuko da olerkari gasteiztarra gaur Artiumen, arte plastikoak eta literatura uztartu nahi dituen Arterako Hitzak ekimenean.

Rikardo Arregi Diaz de Heredia (Gasteiz, 1958) poeta da. Hari hauskorrak poema bilduma argitaratu zuen 1993. urtean, Kartografia bost urte geroago eta XX. mendeko poesia kaierak 2000an. Txomin Badiola artista bizkaitarraren The War is Over (Gerra amaitu da) argazkiaz mintzatuko da, euskaraz, gaur, 20:00etan, Artium museoan, Arterako Hitzak ekimenaren harira.

«Bejondeigula krisiak, aukera ematen baitigu hirigintza astiroago pentsatzeko»

Unai Fernandez de Betoño, arkitektoa.

'Euskal Herriko hirigintzaren argilunak' hitzaldia emango du EHUko irakasle gasteiztarrak gaur bere hirian. Etxegintza burbuilaren eta abiadura handiko trenaren eragina aztertzen du, besteak beste.

Unai Fernandez de Betoño (Gasteiz, 1977) arkitektoa da, eta irakaslea EHUn. Horrez gain, arkitektura eta hirigintzaren inguruko Aldiri aldizkaria zuzentzen du. Euskal Herriko hirigintzaren argilunak hitzaldia emango du gaur, 11:00etan, Gasteizko Landatxo gizarte etxean.

«Musika jatorrira itzultzen ari da, diskoaren industriaren gezurrezko egia hondoratuta»

Craig Bjerring Old Seed, musikaria.

Musikari kanadarrak taldeak utzi eta artista bidaiari bihurtzea erabaki zuen duela hamar bat urte. Gasteizen arituko da gaur, izu existentzialaren inguruan, baina umorez, xalotasunez eta metaforez.

Musikaria da Craig Bjerring (Winnipeg, Kanada, 1970). Hainbat taldetan aritu ondoren, Old Seed bakarkako egitasmoarekin dabil munduan barrena. Euskal Herrian aritu da jotzen aste honetan, eta gaur azken kontzertua emango du, Gasteizen, 20:00etan, Hala Bedi tabernan.

«Beloaz, izaera berresten dute emakumeek; zergatik ez dute txapela debekatzen?»

Angele Etoundi Essamba, argazkilaria.

Beloaren inguruko estereotipoak haustea du helburu artista kamerundarrak Bilbon zabaldu berri duen erakusketak. Afrikan jantzi hori nola erabiltzen den azaltzen dute kalean jarritako 42 argazkiek.

Angele Etoundi Essamba argazkilariak (Douala, Kamerun, 1962) Europa, Afrika eta Ameriketan erakutsi du bere lana. Herbehereetan bizi da aspaldi. Emakumeen beloak Afrikako kulturan duen eginkizuna azaltzeko erakusketa zabaldu zuen atzo Bilbon. Tamaina handiko irudiak dira, eta Guggenheim museoa eta Euskalduna jauregia lotzen dituen pasealekuan daude, Abandoibarran.

«Euskal Herrian eskuin muturreko nazionalismoa sortzeko arriskua dago»

Ricard Zapata-Barrero, politika irakaslea.

Immigrazioak Euskal Herriko, Kataluniako eta munduko beste hainbat mugimendu nazionalistatan duen eragina aztertuko du aditu kataluniarrak, gaur, Bilbon, Sabino Arana Fundazioak gonbidatuta.

Ricard Zapata-Barrerok (Bartzelona, 1965) Teoria Politikoa irakasten du Kataluniako hiriburuko Pompeu Fabra unibertsitatean. Immigrazioak estaturik gabeko nazioetan duen eragina ikertzen du. Inmigración y nacionalismo: temas para la agenda de los partidos hitzaldia emango du gaur, 19:30ean, Euskalduna jauregian, Bilbon.